Jeuk, waar kan dat op duiden? En wat is het beste middel om de jeuk te verlichten?

Jeuk, rode plekken, schilfers… Heb je daar wel eens last van? Dan denk je dat het over is, en hup… daar komt weer zo’n jeukende plek. Je kunt er helemaal gek van worden! Wat kunnen oorzaken zijn van jeuk? En wat kun je er zelf aan doen? In dit blog kun je er alles over lezen.

Wat verstaan we onder jeuk?

Het is best lastig om jeuk te omschrijven. Het is een kriebelend gevoel aan de huid waarbij je de neiging hebt om te krabben of te wrijven. Je kunt er ‘dol’ van woorden. Er wordt wel eens gezegd dat jeuk erger is dan pijn. Of dat nu helemaal opgaat, weet ik niet, maar het geeft wel aan dat je jeuk niet moet onderschatten. Jeuk gaat vaak gepaard met rode plekken op de huid of schilferende huid, zwelling, bultjes, kloofjes of korstjes. Eczeem is dan ook de belangrijkste aanleiding waardoor je jeuk kunt ervaren. Het gekke is ook vaak dat je de hele dag niets merkt, en als je dan ’s avonds op de bank gaat zitten, dan begint het…

Welke soorten eczeem zijn er?

Niet alle vormen van eczeem zijn hetzelfde. De belangrijkste vormen zijn:

• Constitutioneel eczeem: Dit is de meest voorkomende vorm van eczeem en wordt ook atopisch eczeem genoemd. Atopie betekent de aangeboren aanleg om allergisch te worden. Soms wordt gezegd dat het ‘in de familie zit’. De vraag is of dit erfelijke aanleg is, of dat het te maken heeft met overgeërfde leefstijl. Constitutioneel eczeem kan in bepaalde periodes heel veel klachten geven, waarna het weer een poosje rustiger is. Vaak zijn de klachten in de winter erger door de droge vrieslucht.
• Seborroïsch eczeem: Dit is een milde vorm van eczeem die ook veel voorkomt. Ongeveer één op de twintig mensen heeft last van seborroïsch eczeem, mannen wat vaker dan vrouwen. Je herkent het aan een rode huid met gele, vettige schilfers. Soms jeukt het, maar niet altijd. Vaak komt het voor op het gezicht: bij de neus, wenkbrauwen en haarlijn. Ook komt het voor achter de oren, op de oogleden, op de borst en rug en in lichaamsplooien.
• Contacteczeem: Dit ontstaat wanneer de huid in aanraking komt met een stof die voor irritatie zorgt. Het kan gaan om bepaalde metalen (nikkel is berucht), planten, schoonmaakmiddelen, wasmiddelen etc.

Welke oorzaken kunnen een rol spelen bij jeuk door eczeem?

Veel mensen denken dat de oorzaak van eczeem niet te achterhalen is. Niets is minder waar! Er zijn verschillende, veel voorkomende oorzaken die een rol kunnen spelen. Ik noem de belangrijkste.

1. Bij contact eczeem is de oorzaak het meest duidelijk. De huid reageert op een stof die irriteert. Toch is niet altijd meteen helder waar het om gaat. Let dan ook altijd op of er iets veranderd is, zoals nieuwe kleding, beddengoed, wasmiddelen, schoonmaakmiddelen, verzorgingsproducten. Soms krijg je ook niet meteen jeuk.
2. Laaggradige ontstekingen. Vaak komt jeuk van binnenuit. Hierbij spelen laaggradige ontstekingen in heel veel gevallen een rol.
3. Problemen met de ontgifting van ons lichaam. Nieren en lever zijn organen die afvalstoffen uitscheiden, net als de huid. Als je lever en nieren niet goed functioneren, ben je dus minder goed in staat om afvalstoffen uit te scheiden. Die afvalstoffen zoeken dan toch een uitweg. Ze komen dan via de huid naar buiten in de vorm van eczeem en jeuk. Naarmate we ouder worden kunnen organen ook minder goed gaan functioneren, waardoor de uitscheiding van afvalstoffen moeilijker verloopt. Jeuk kan zodoende een ouderdomsklacht zijn.
4. Voedselovergevoeligheid zorgt voor 80% van de gevallen van huidproblemen. Daarbij kan van alles de boosdoener zijn.
   – Specifieke producten, die op zichzelf niet ongezond zijn, zoals gember (kan netelroos veroorzaken), rauwe wortels (terwijl iemand dan wel gekookte wortels kan eten), appels, nachtschades (geven vaak ook bij rauw eten meer en eerder klachten dan bereid). Suikers zijn ook een beruchte oorzaak voor jeuk.
   – Een andere belangrijke oorzaak van eczeem is lactose-intolerantie. Zuivel legt, door de lactose die erin zit en die we niet af kunnen breken, een slijmlaag aan in de darmen waardoor voedingsstoffen minder goed worden opgenomen.
   – Ook gluten kunnen een boosdoener zijn. Die kunnen de darmen perforeren waardoor deze gaan ‘lekken‘. Dat is een andere situatie dan bij coeliakie.
   – Histaminerijke voeding kan ook voor eczeem zorgen. Denk aan schaal- en schelpdieren, eieren, vis, varkensvlees, noten, pindakaas, sesam, soja (vooral niet-biologische), tarwe (gluten), rode wijn, oude kaas, zuurkool, voedsel uit blik, niet verse groente. Dit is ook vaak het geval bij astmatische klachten en hooikoorts. Iedereen heeft een bepaalde drempelwaarde voor histamine, waarboven je klachten krijgt. Dit kan een scala van verschillende symptomen zijn, waaronder jeuk. Deze drempelwaarde is individueel bepaald. Je krijgt last van een histamine-intolerantie wanneer de hoeveelheid histamine in het lichaam groter is dan kan worden afgebroken.
   – Histamine vrijmakers zijn stoffen die zorgen voor aanmaak van histamine in het lichaam. Hiertoe behoren o.a. alcohol, aardbeien, bananen, ananas, kiwi, cacao, zuivel, noten en zaden en diverse E-nummers (zeker ook glutamaat, E-621!).
5. Medicijnen kunnen ook eczeem en jeuk veroorzaken. Hierbij gaat het ook weer om tekortschieten van de ontgifting. Eigenlijk zegt je lichaam dan dat het dit medicijn niet ‘wil’. Het wordt een bijwerking genoemd, maar in feite is het een alarmsignaal van het lichaam. Dit kan ook nog optreden als je een bepaald medicijn al langere tijd gebruikt. Dat is heel begrijpelijk als je het bekijkt vanuit de ontgifting.
6. Stofwisselingsziekten, zoals diabetes en schildklieraandoeningen kunnen ook zorgen voor jeuk. Bij diabetes is de vochtbalans vaak wat verstoord, waardoor de huid wat uitgedroogd raakt. Hierdoor kan jeuk ontstaan. De schildklier heeft, naast vele andere functies, ook een rol bij het regelen van de gezondheid van de huid. Wanneer de schildklier niet goed werkt, heeft dat dus ook invloed op de huidgezondheid, waardoor jeuk een symptoom kan zijn.
7. De overgang: Jeuk tijdens de overgang wordt vaak veroorzaakt door het droger worden van de huid. Je lichaam maakt tijdens de overgang steeds minder oestrogeen aan. Oestrogeen is een hormoon dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van collageen en lipiden. Collageen en lipiden zijn erg belangrijk voor een gezonde huid. Jeuk kan dus een uiting zijn van een minder gezonde huid.
8. Stress is op zich geen oorzaak van jeuk, maar het kan er wel door verergeren. Dat zal iedereen die eczeem heeft, kunnen bevestigen. Meer stress betekent meer eczeem. Uiteraard is het onmogelijk om geen stress te ervaren. Ons leven is nou eenmaal stressvol. Toch kun je wel proberen om relaxter in het leven te staan en stressinvloeden van buitenaf minder kans te geven. Het begint ermee dat je benoemt wat voor jou spanning oplevert. Vervolgens kun je manieren bedenken die jouw spanning wegnemen. En dat is voor iedereen natuurlijk iets anders.
9. Tekorten aan o.a. ijzer en B-vitamines

Welke rol spelen de darmen bij eczeem en jeuk?

Bij een heel groot deel van de mensen die jeuk ervaren komen de problemen vanuit de darmen. Om het exacter te zeggen: vanuit niet goed functionerende darmen. Dat heeft verschillende oorzaken.

• Ook de darmen zijn een ontgiftingsorgaan. Als die functie niet goed werkt, kan er jeuk ontstaan.
• Ik noemde al de ‘lekkende darm’ (leaky gut) door beschadiging van de ‘tight junctions’ die ervoor zorgen dat de darmcellen netjes tegen elkaar aan liggen. Als daar teveel ruimte tussen komt, lekken er allerlei ongewenste, schadelijke stoffen in het bloed, waardoor mede laaggradige ontstekingen ontstaan.
• Darmparasieten kunnen, hoe vreemd het ook lijkt, ook zorgen voor jeuk. Toch is dit goed te verklaren. De stof die histamine afbreekt, DAO, werkt vooral in de darmen. Als de darmen niet goed functioneren, kan er dus niet voldoende histamine afgebroken worden, met o.a. jeuk als gevolg.
• Disbalans in het microbioom. Door ongezonde voeding en een ongezonde leefstijl, maar ook door ziekte en antibiotica gebruik, kan er een disbalans ontstaan in het microbioom. Hierdoor functioneren de darmen niet optimaal en jeuk kan mede een gevolg zijn.

Wat kan de dokter doen tegen jeuk?

Als je bij de dokter komt en er is geen duidelijke oorzaak van jeuk, krijg je meestal een zalfje. In heftige gevallen worden dan corticosteroïden of anti-allergiemedicijnen voorgeschreven.  Vaak werkt dit slechts maar deels en tijdelijk. Het is in feite symptoombestrijding. De medicijnen zijn ook lang niet altijd onschuldig. Je kunt niet altijd om medicatie heen maar veel chronische kwalen kunnen we met voeding en leefstijl beïnvloeden. Zo is het ook met jeuk.

Welke huismiddeltjes zijn er tegen jeuk?

Er zijn vele huismiddeltjes tegen jeuk. Hierbij gaat het veelal ook ‘slechts’ om symptoombestrijding, maar als je wel eens flinke jeuk hebt gehad, weet je hoe welkom een beetje verlichting is!

1. IJsblokjes op de huid leggen (of een ijspakking).
2. Mentholpoeder.
3. Een lap stof in appelazijn drenken en om de jeukende plek wikkelen.
4. Een badje van havermout.
5. Een mengsel van honing en kaneel als zalf. Honing hydrateert de huid, irriteert de huid niet en bevordert de groei van nieuwe huidcellen. Zo zorgt dit voor huidherstel. Er is ook zeep op basis van honing en glycerine die ondersteunend werkt voor de huid.

Wat kun je zelf doen aan jeuk m.b.v. leefstijl?

Als je weet dat je met gezonde darmen veel kwalen kunt oplossen en/of voorkomen, dan begrijp je inmiddels wel dat de sleutels voor een gezond lichaam je voeding en leefstijl zijn. Wat betreft leefstijl kun je de volgende maatregelen nemen:

• Probeer te ontdekken waar jouw jeuk vandaan komt. Dat kun je doen door terug te kijken wanneer en in welke omstandigheden de jeuk begonnen is, wanneer het erger of minder erg is etc.
• Gebruik biologische, geurloze wasmiddelen en verzorgingsproducten.
• Douche kort, niet te heet, en droog je daarna deppend af.
• Smeer je in met kokosvet of olijfolie. Doe dit voordat je gaat slapen en draag eventueel katoenen handschoentjes. Gebruik geen vaseline want hiermee smeer je je poriën dicht.
• Haal bij contact eczeem de prikkel weg (bv sieraden, synthetische kleding of verzorgingsproducten).
• Probeer stress te verminderen of leer er beter mee omgaan.
• Krab niet aan de jeukende plekken: dit kan wondjes en infecties veroorzaken.
• Zorg dat je huid gehydrateerd blijft: drink voldoende.
• Houd de temperatuur in huis zo constant mogelijk.
• Sport niet teveel om overmatige transpiratie te voorkomen.

Welke voeding kun je beter niet nemen?

Voeding heeft vaak een sleutelrol als het gaat om eczeem en jeuk. Toch kan het een hele puzzel zijn om uit te vinden wat jij persoonlijk wel en niet verdraagt. Daarom is het goed om eerst te zorgen voor een basis van gezonde, pure voeding. Zorg in ieder geval voor het vermijden van de volgende producten.

1. Alle geraffineerde producten: pakjes, zakjes en potjes, alle additieven zoals kleur-, geur-, smaakstoffen en conserveringsmiddelen
2. Omega 6 vetten, zoals zonnebloemolie en koolzaadolie
3. Transvetten in koekjes, chips en patat
4. Niet biologische groente en fruit
5. Koezuivelproducten, zeker niet-gefermenteerde producten
6. Varkensvlees
7. Wijn
8. Suiker/frisdranken
9. Tarwe

Als dat niet voldoende helpt, kun je nog meer producten testen, zoals soja, eieren, avocado, wortels, paddenstoelen, sommige fruitsoorten, zoals banaan, citrusfruit, kersen, abrikozen en ananas, nachtschades

Welke voeding is juist wél goed voor je darmen?

Het goede nieuws is dat er ook veel voeding is die juist kan helpen je darmen te herstellen.

• Probiotische voeding (gefermenteerde producten), zoals (zelf gefermenteerde) kefir (bv van sojamelk), zuurkool en gefermenteerde olijven.
• Omega 3 in vette vis
• Vitamine A en D. Denk aan dierlijke producten als vlees, wilde vis en eidooier. Maar ook worteltjes, bloemkool, spitskool en fruit. Om de vet oplosbare vitamine A en D goed op te nemen, kun je extra vierge olijfolie, hazelnootolie en hennepolie gebruiken.
• Neem liever geitenzuivelproducten of producten van A2 melk.
• Eet zwavelhoudende aminozuren: plantaardige eiwitten zoals tofu, tempé en ongebrande noten.
• Gebruik voeding met B-vitaminen: zaden, eieren, vette vis, kiemgroenten, quinoa, groene bladgroenten zoals boerenkool en andijvie, spruitjes, broccoli en asperges.
• Neem zinkrijke voeding: vlees, vis, gevogelte, noten en zaden.
• Eet voeding met kiezelzuur (silicium) voor verstevigen van de huid, zoals haver en brandnetel. Pas op: brandnetel bevat biogene aminen (histamine), waardoor eczeem soms verergert. Het is een kwestie van uitproberen en kijken hoe jij erop reageert.
• Gebruik voeding met veel antioxidanten om laaggradige ontstekingen tegen te gaan.

Welke supplementen kunnen ondersteunen bij eczeem?

Na en naast voeding en leefstijl kunnen ook gerichte supplementen ondersteuning bieden. Daarbij kun je denken aan onderstaande supplementen: Omega 3, vitamine D (in de Omega 3 van De EetLijn zit ook vitamine D), vitamine B complex, biotine C plus voor haar, huid en nagels en keratine (voor huid, haar en nagels)

Wat kan de EetLijn Methode betekenen bij eczeem en jeuk?

De EetLijn bevat alle elementen die van belang zijn om je darmen, en daarmee je hele gezondheid, te ondersteunen. Vaak gaat het dan al snel beter met je eczeem. Als dit niet voldoende helpt, kun je verder kijken wat specifieke triggers zijn. Dit kan een lang proces zijn van elimineren, proberen en testen. De EetLijn is hierin de kortste weg naar Rome.

Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en er wordt contact met je opgenomen.