Artrose: een kwaal bij jong en oud waar je niets aan kunt doen? Hier 7 tips om het wél te beïnvloeden!

Artrose staat bekend als een typische ouderdomskwaal. Helaas klopt dat niet: steeds meer jongeren krijgen ermee te maken. Het ontstaan ervan is een samenspel van verschillende factoren, waar o.a. voeding en leefstijl een rol spelen. In dit blog vertel ik meer over artrose: wat het is, wat de oorzaken zijn én natuurlijk wat je er zelf aan kunt doen om artrose te voorkomen of de schade te beperken.

Wat is artrose?

Artrose staat bekend als ‘ouderdomsslijtage’. Dat is een misleidende term, want het is niet alleen een aandoening die bij ouderen voorkomt. Bovendien spelen er meer factoren mee dan alleen slijtage in de gewrichten. Vaak is er sprake van een verstoring in hoeveelheid van de aanmaak en afbraak van het kraakbeen. Artrose is een vorm van reuma. De gewrichtsvloeistof wordt minder en het gewrichtskraakbeen wordt dunner. Uiteindelijk gaat het verloren. Er zijn in Nederland zo’n 1,5 miljoen mensen met artrose. Het is bezig om volksziekte nummer 1 te worden. Artrose komt vooral voor in de knieën, duimen, heupen, voeten en handen. Bij jonge mensen ook in de nek, door een voorovergebogen lichaamshouding door het continu bezig zijn met smartphone of tablet. Die houding zorgt voor meer druk in de nek en daardoor meer ontstekingen.

Wat zijn de verschijnselen bij artrose?

Het is niet altijd meteen duidelijk dat er sprake is van artrose. Er zijn wel een paar kenmerkende symptomen. Hoe eerder je er iets aan doet, hoe beter. Want artrose is progressief, de klachten worden steeds erger. Wees dus alert! Vooral de volgende klachten kunnen wijzen op artrose:

1. Pijn. Soms begint dit heel subtiel met een pijnscheut af en toe. Of een lichte pijn, die je geneigd bent niet serieus te nemen.
2. Stijfheid in de gewrichten, vooral ’s morgens. Het kost moeite om op gang te komen.
3. Zwelling aan de gewrichten. Denk bijvoorbeeld aan gezwollen handen.
4. Knarsende gewrichten
5. Minder flexibiliteit in heel het lichaam.

Hoe wordt deze aandoening vastgesteld?

Het is niet mogelijk om artrose in het bloed te ontdekken. Alleen op een röntgenfoto kan zichtbaar worden dat het gewrichtskraakbeen dunner of verdwenen is. Al is een foto de enige manier om artrose aan te tonen, betekent dit niet dat de mate van artrose ook bepaalt hoeveel pijn en last je ervan hebt. Vaak is het dan ook een ‘toevalsbevinding’ als er artrose geconstateerd wordt. Er kan al artrose zijn voordat je er last van hebt. Andersom kan er een relatief beperkte schade aan de gewrichten zijn, terwijl je toch heel veel pijn hebt.

Wat zijn de oorzaken?

De precieze oorzaak van artrose is niet altijd vast te stellen. In het algemeen is het wel zo dat laaggradige ontstekingen een grote rol spelen in het afbraakproces van het kraakbeen. Verder kunnen de volgende aspecten een rol spelen:

• Door een ongeluk of blessure in het verleden kunnen de structuren in het gewricht beschadigd zijn, waardoor er meer kans is op artrose.
• Dit geldt ook voor operaties aan een kapotte meniscus of gescheurde kruisband.
• Er is een kleine erfelijke factor. Het is wel zo dat in bepaalde families meer artrose voorkomt. Dit heeft echter eerder te maken met een bepaalde leefstijl die overgedragen wordt.

Welke groepen mensen lopen meer kans op het krijgen van artrose?

1. Vrouwen hebben 2 tot 3 keer vaker last van artrose dan mannen.
2. Naarmate je ouder bent, heb je meer kans dat je artrose krijgt.
3. Mensen met overgewicht lopen meer kans op artrose. Dit heeft te maken met de extra druk op de gewrichten. 1 kilo overgewicht zorgt tot wel 3 kilo extra druk op de knieën. Daarom kan afvallen al heel snel lonen. Bovendien zijn vetcellen meer gevoelig voor ontsteking.
4. Als je veel stress hebt, zorgt dat voor meer ontstekingen in het lichaam.
5. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan leiden tot afname van het kraakbeen.

Welke aspecten kunnen zorgen voor verergering van artrose?

Naast de genoemde risicofactoren zijn er ook voeding gerelateerde factoren die tot ontstaan of verergering van artrose kunnen leiden. Deze hebben allemaal te maken met het veroorzaken of de toename van laaggradige ontstekingen. Daarbij kun je denken aan:

• De Westerse leefstijl met veel industrieel bewerkte voeding
• Met name suiker, waardoor er een wisselende bloedsuikerspiegel is. Dat zorgt voor meer ontstekingen. Ook leidt het tot overgewicht. Meer vet zorgt ook weer voor meer ontstekingen.
• Een overmaat aan omega 6 vetzuren die ontstekingen aanjagen, zeker de bewerkte vetten als zonnebloemolie.
• De consumptie van alcohol zorgt voor meer aanmaak van urinezuur. Ook dit leidt tot ontstekingen en daarmee meer kans op artrose.

Welke reguliere behandelingen zijn er voor artrose?

Helaas is artrose niet te genezen. Als het gewrichtsvocht en het kraakbeen eenmaal weg is, komt het niet meer terug. Het is wel mogelijk om de symptomen dragelijker te maken en verdere schade te beperken. De meest toegepaste behandelingen zijn:

• Fysiotherapie om de beweging die er nog is in de aangedane gewrichten te behouden
• Massage om de pijn te verzachten, mede door een betere doorbloeding. Het kan ook helpen om de gewrichten soepeler te maken.
• Pijnbestrijding. Helaas hebben de meest gebruikte pijnstillers veel nare bijwerkingen, zeker op langere termijn: paracetamol, ibuprofen (en andere middelen uit die groep pijnstillers, vaak eindigend op -coxib oid) en corticosteroïden (die dus ook weer kunnen zorgen voor afname van het kraakbeen, tegenstrijdig genoeg).

Wat kun je zelf doen met leefstijl om artrose te helpen voorkomen en de schade te beperken?

Gelukkig kun je ook zelf veel doen aan het helpen voorkomen van artrose, het verlichten van de klachten het beperken van de schade. Het gaat ook nu weer om leefstijl, voeding en supplementen. Wat betreft leefstijl:

1. Blijf bewegen. Veel mensen hebben de neiging om bij pijn juist niet meer te bewegen. Daardoor worden de gewrichten echter nog stijver, waardoor ze nog minder gaan bewegen. Let op de volgende aspecten:
   – Pas je bewegingspatroon aan. Doe wat mogelijk is, bijvoorbeeld een paar keer per dag een klein stukje lopen.
   – Het is niet de bedoeling dat je zware sporten gaat doen of je gewrichten zwaar gaat belasten. Daar wordt het juist erger van.
   – Doe wél krachttraining om de spieren sterker te maken. Sterke spieren compenseren een deel van de functie van de gewrichten.
2. Draag goede, stevige schoenen. Voor de dames: vermijd hakken! 🙈
3. Zorg voor voldoende nachtrust om gewrichten te ondersteunen bij het herstellen.

Wat kun je doen met voeding om artrose te helpen voorkomen en zo mogelijk terug te dringen?

Voeding kan mede artrose veroorzaken, maar het kan ook helpen in het voorkomen ervan en het beperken van de schade. Houd daarbij rekening met de volgende aspecten:

1. Eet veel antioxidanten om ontstekingen weg te vangen. Als je zorgt voor zoveel mogelijk verschillende kleuren groente (en fruit in beperkte mate) zit je als algemene richtlijn goed. De EetLijn Methode lijkt op de Mediterrane leefstijl en is voeding BOMvol antioxidanten. Het is dan ook een doeltreffende methode gebleken voor mensen met artrose.
2. Gember werkt pijnstillend en ontstekingsremmend.
3. Knoflook is een sterke antioxidant en werkt ontstekingsremmend.
4. Koffie, met mate (een paar kopjes koffie per dag), kan het kraakbeen helpen beschermen.

Welke supplementen kun je inzetten om artrose te helpen voorkomen en zo mogelijk terug te dringen?

Naast en na voeding en leefstijl zijn er ook verschillende supplementen die kunnen helpen om artrose te voorkomen en te beperken.

• Curcuma, een sterke antioxidant. Kies voor een supplement met zwarte peper en neem het in bij een vetrijke maaltijd.
• Vitamine D3 heeft positieve invloed op gewrichten.
• Neem vitamine D3 in geval van artrose altijd samen met Vitamine K2, wat nodig is voor speciale eiwitten in botten en kraakbeen. Als je een tekort hebt aan vitamine K, vergroot dit de kans op artrose. Let wel op als je ‘klassieke’ bloedverdunners gebruikt (waarbij je onder controle staat van de trombosedienst), omdat vitamine K2 invloed heeft op de bloedstolling. Voor andere bloedverdunners geldt deze waarschuwing niet.
• Groenlipmossel bevat veel gezonde vetzuren en kan mogelijk helpen om de klachten bij artrose te verminderen.
• Omega 3 is wellicht nog belangrijker.

Wat is de rol van Omega 3 als supplement bij artrose?

Omega 3 heeft verschillende positieve eigenschappen die ook helpend kunnen zijn bij artrose:

1. Het is ontstekingsremmend en helpt dus om de kans op artrose te verkleinen.
2. Bovendien kan een Omega 3 supplement, bijv. van De EetLijn, zo sterk werken dat het ontstekingsremmende medicatie (deels) kan vervangen. Je moet dan wel een flinke dosis nemen, bv. 2×2 of 3×2 per dag. Na een aantal maanden kun je het effect merken.
3. Het kan helpen tegen ochtendstijfheid.
4. Omega 3 kan helpen gezwollen gewrichten bij artrose te verminderen.

Wat kan glucosamine betekenen bij artrose?

Ik wil nog even de aandacht vestigen op het supplement glucosamine. Dit is een lichaamseigen stof die een rol speelt bij de aanmaak van gewrichtskraakbeen. Zodoende kan het helpen om artrose te voorkomen of erger te voorkomen bij een beginnende artrose. Er moet nog wel gewrichtskraakbeen aanwezig zijn, anders helpt het niet. Glucosamine is in verschillende vormen verkrijgbaar: glucosamine sulfaat 2KCl, glucosamine sulfaat NaCl en glucosamine HCl. De laatste vorm bevat de meeste zuivere glucosamine. Het is dus sterker dan de andere vormen, waarvan je meer moet gebruiken voor hetzelfde resultaat. Een ander verschil is dat de HCl vorm gewonnen wordt uit schaaldieren én plantaardige bron terwijl de sulfaat vormen uitsluitend uit schaaldieren gewonnen worden. Hoewel de sulfaat vorm ook voordelen lijkt te hebben, gaat mijn absolute voorkeur uit naar Glucosamine HCl vanwege de genoemde aspecten én omdat de sulfaat vorm veel zout bevat.

Test

Als je wilt testen of het bij jou helpt, kun je beginnen met dagelijks 3×3 tabletten van de HCl vorm gedurende enkele weken. Wanneer het helpt, weet je bijna zeker dat het artrose is en kun je wat gaan afbouwen: eerst een paar weken 3x 2 en na nog 4 weken naar 3x 1 per dag. Als de klachten terugkomen, weet je dat het te weinig is en kun je weer wat meer gaan gebruiken.

Welke bijwerkingen kan glucosamine hebben?

De meeste mensen verdragen glucosamine goed. Houd echter wel rekening met de volgende bijwerkingen.

• Bij een hoge begindosis kan het voorkomen dat je wat milde maag- en darmklachten hebt, zoals diarree en misselijkheid. Dit gaat meestal snel over.
• Mensen met diabetes type 2 merken soms dat de insulinegevoeligheid afneemt.
• Het komt een enkele keer voor dat de cholesterolwaarden stijgen bij gebruik van glucosamine.
• Als je astma hebt, kan glucosamine tijdelijk die verschijnselen verergeren.
• Glucosamine kan de werking van paracetamol beïnvloeden.

Twijfel je of jij glucosamine kunt gebruiken? Overleg dan met je behandelend arts.

Artrose is een pijnlijke, vervelende kwaal. Je kunt heel wat doen om het te helpen voorkomen. En als je er onverhoopt toch mee te maken krijgt, kun je met bovenstaande tips proberen de schade te beperken!
Wil je meer weten over de EetLijn Methode om zo lang mogelijk zo gezond mogelijk te worden/blijven? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl.

Heb je belangstelling voor het genoemde Glucosamine supplement? https://shop.deeetlijn.nl/product/glucosamine-120-st/