Edelgistvlokken hebben qua smaak wel wat weg van Parmezaanse kaas. Mede daarom gebruiken veel veganisten edelgistvlokken als een vervanger daarvoor. Maar wat zíjn edelgistvlokken nu eigenlijk? Waarvoor kun je ze gebruiken en wat doen ze voor je gezondheid? In dit blog vertel ik je er alles over!
Wat zijn edelgistvlokken?
In het Engels heten edelgistvlokken ‘nutritional yeast’, ofwel voedingsgist. Die naam kom je in Nederland ook wel tegen. Het is een gist, de Saccharomyces Cerevisiae, die gedroogd en gedeactiveerd is. Deze gist heeft dezelfde oorsprong als bakkersgist, maar het eindresultaat is iets totaal anders. Het wordt gemaakt door deze gist te kweken op een bodem van melasse (suiker) en wat minerale zouten. De gist vermeerdert zich dan zeer snel. Daarna vindt verhitting plaats om de gistcellen te doden. Het kan dan niet meer gebruikt worden voor fermentatieprocessen zoals brood bakken of bier brouwen. In het eindproduct zit geen suiker meer. Na een droogproces blijven de edelgistvlokken over. Ze zien eruit als… visvoer. Gelukkig smaakt het lekkerder dan het eruit ziet. De smaak is wat kaasachtig met een ondertoon van noten. Het is de umami-smaak, die afkomstig is van de stof glutaminezuur die in edelgistvlokken zit.
Waar let je op als je ze koopt?
Bij het kopen van edelgistvlokken zijn er een paar aandachtspunten.
- Er is een biologische en een niet biologische variant. Het verschil is dat de niet biologische soms deels synthetisch geproduceerd wordt. Bij de biologische variant worden alleen plantaardige grondstoffen gebruikt. Dit groeit langzamer, waardoor de kosten hoger zijn. De prijs van biologische edelgistvlokken is dan ook behoorlijk hoog.
- Hoewel edelgistvlokken al veel B-vitamines bevatten, worden er soms nog meer aan toegevoegd. Dit geldt met name voor vitamine B12. Van nature bevatten ze geen vitamine B12. Je kunt toevoegingen altijd terugvinden op de ingrediëntenlijst.
- Edelgistvlokken zijn van nature glutenvrij, maar niet alle merken leveren een gecertificeerd glutenvrij product. Er kan kruisbesmetting plaatsvinden bij de productie. Als je coeliakie hebt, moet je dus letten op de certificering.
Hoe bewaar je edelgistvlokken?
Je kunt edelgistvlokken het beste bewaren op een donkere, koele plaats. Daarnaast is het vooral van belang dat ze in een afgesloten pot of bus zitten om ze droog te houden. Dan blijven ze wel zo’n 2 jaar goed.
Hoe kun je edelgistvlokken gebruiken?
In je maaltijden kun je edelgistvlokken op diverse manieren inzetten. Zoals ik al noemde, gebruiken veganisten ze vaak vanwege de kaasachtige smaak. Natuurlijk zijn ze ook te gebruiken in combinatie met niet-veganistische producten. Ik noem een paar toepassingen van edelgistvlokken:
- Je kunt ze over een roerbakgerecht strooien als topping i.p.v. Parmezaanse kaas. Het smaakt nog lekkerder als je ze door je gerecht heen mengt.
- Edelgistvlokken zijn te gebruiken om spinazie à la crème te maken, samen met kokosmelk.
- In een veganistische pesto kun je de kaas vervangen door edelgistvlokken.
- Maak eens een tapenade met edelgistvlokken:
- Over de soep en door sauzen smaken ze prima.
- Op een cracker met hummus en edelgist erover of door de hummus krijg je nét even een andere smaak.
- Je kunt een kaassaus maken van geweekte noten, amandelmelk en edelgistvlokken. Je kunt edelgistvlokken het beste koud eten, maar de smaak wordt wat krachtiger als je ze door een warm gerecht gebruikt.
- Als je wat sesamzaadjes roostert en maalt en dit mengt met edelgist, benader je de smaak van Parmezaanse kaas nog meer.
- Over een salade of gekookte groente smaken edelgistvlokken ook prima.
- Je kunt edelgistvlokken goed gebruiken bij het maken van vegan kaasjes.
Welke voedingsstoffen zitten er in edelgistvlokken?
Je verwacht het misschien niet, maar edelgistvlokken zijn rijk aan voedingsstoffen. Ik noem de belangrijkste.
- Ze bevatten veel eiwitten. Uiteraard krijg je per portie geen indrukwekkende hoeveelheid binnen, maar alle beetjes helpen. Per 5 gram (ongeveer een eetlepel) leveren ze 2,6 gram eiwitten. Dat is toch best de moeite waard.
- Edelgistvlokken bevatten alle essentiële aminozuren. Er zijn niet veel vegan producten die ze allemaal in zich hebben.
- Ze zijn rijk aan vezels, o.a. alfa-mannan en bèta glucanen.
- Edelgist bevat veel antioxidanten, o.a. glutathion en selenomethionine.
- In edelgistvlokken zitten veel B-vitamines: B1,2,3, 6, 8 en 11 (zelfs zeer veel foliumzuur).
- Er zit ook zink in.
Waarom zijn edelgistvlokken zo gezond?
De genoemde voedingsstoffen kunnen bijdragen aan onze gezondheid. Ik noem een aantal aspecten daarvan.
- O.a. de bèta glucanen kunnen helpen om het cholesterol in balans te houden.
- B-vitamines zijn belangrijk voor veel aspecten van de gezondheid. Het is dan wel belangrijk om de edelgistvlokken niet te verwarmen, omdat B-vitamines dan verloren gaan. Over een warm gerecht strooien kan dan geen kwaad.
- B-vitamines zijn belangrijk voor de energiehuishouding, het gezichtsvermogen, hoe je in je vel zit en weerstand.
– Vitamine B2 en B3 zijn belangrijk voor de normale werking van het zenuwstelsel. Ook dragen ze samen met B6 bij aan vermindering van vermoeidheid en moeheid.
– Vitamine B1 ondersteunt een goede stofwisseling.
– Ook spelen B-vitamines een rol in het onderhoud van haar en huid. - Edelgistvlokken kunnen helpen bij het ontgiften van toxines.
- Door de antioxidanten (zoals glutathion) kunnen ze de cellen helpen beschermen tegen schade door vrije radicalen en zware metalen.
- Zink is een belangrijk mineraal voor vele lichaamsprocessen. Het speelt een rol bij een goede mentale ontwikkeling, de weerstand, het herstel van beschadigde cellen, de vruchtbaarheid en energieniveau. Ook is het goed voor een gezonde huid, nagels en haar.
Wat is het verschil tussen edelgist en bakkersgist?
Bakkersgist is een levende gistsoort. Het kan weliswaar gedroogd zijn, maar je kunt het weer activeren door vocht. Edelgist daarentegen is gedeactiveerd door verhitting en vervolgens gedroogd. Je kunt het niet meer gebruiken voor fermentatieprocessen (zoals rijzen van brood). Gewone gist kun je beter vermijden, omdat het kan leiden tot een opgeblazen gevoel in darmen, misselijkheid en winderigheid. Zeker als de balans in de darmen tussen de verschillende micro-organismen verstoord is, heb je daar kans op.
En hoe zit het dan met gistextract (MSG)?
Edelgist iets heel anders dan gistextract, hoewel het dezelfde oorsprong heeft. Gistextract is een smaakstof die gebruikt wordt in de voedingsmiddelenindustrie, vaak industrieel bewerkt. Die industriële bereiding geeft het probleem. Hierbij ontstaat de verbinding met natrium (Mono Sodium Glutamaat). Het geeft producten dezelfde hartige umami smaak als edelgist. In MSG zit echter glutamaat. Dit is een zeer krachtige stof die invloed heeft op het beloningscentrum in de hersenen. Daarom kun je dit maar beter vermijden, omdat het je ‘stopknopje’ bij het eten op non-actief zet, zodat je alsmaar door blijft eten. In edelgist zit glutaminezuur. Dit is een aminozuur dat onderdeel is van natuurlijk glutamaat. Dit heeft dezelfde smaak, maar niet de verslavende werking. Hoe dit precies in elkaar zit, vereist een apart blog.
Wanneer kun je beter geen edelgistvlokken gebruiken?
Edelgistvlokken zijn absoluut gezond. Toch moeten sommige mensen opletten bij het gebruik.
- Als je last hebt van jicht of daar gevoelig voor bent. Edelgistvlokken zijn rijk aan purine, een stof die daarbij een rol speelt. Overigens is er met voeding en leefstijl m.b.v. de EetLijn Methode heel veel te doen tegen jicht.
- Als je niet gewend bent om veel vezels te eten, bouw de hoeveelheid edelgistvlokken dan rustig op. Zo kun je krampen en diarree voorkomen.
- Ben je gevoelig voor migraine? Wees dan ook voorzichtig met het eten van edelgistvlokken. De stof tyramine die erin zit, kan soms aanvallen uitlokken.
- Sommige mensen met de ziekte van Crohn hebben een intolerantie voor gist. Het kan dan de symptomen verergeren.
Waar kun je edelgistvlokken kopen?
Edelgistvlokken vormen een veelzijdig en lekker product dat geschikt is om je maaltijden nog meer smaak te geven. Ze passen prima in een puur en onbewerkt voedingspatroon, zoals De EetLijn. Door toenemende populariteit zijn ze steeds beter verkrijgbaar. In natuurvoedingswinkels kun je ze meestal wel vinden. Soms zie je ze zelfs in de gewone supermarkt. Natuurlijk zijn ze ook heel makkelijk in de webshop van De Eetlijn te bestellen. Ze worden lekker bij je thuis bezorgd. https://shop.deeetlijn.nl/product/edelgistvlokken/
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Ik zoek dan een coach bij jou in de buurt.
