Als je een keer een jichtaanval hebt gehad, weet je hoe pijnlijk het is. Het kan zomaar opkomen zonder voorafgaande signalen. Als je vaker een aanval krijgt, is het helemaal vervelend. Het lijkt uit het niets te komen, maar dat is zeker niet het geval. Het goede nieuws is dat je zelf veel invloed kunt uitoefenen door voeding en leefstijl. Daarover ontdek je alles in dit blog.
Wat is jicht?
Jicht is een vorm van reuma. Het is een ontstekingsziekte. De ontstekingen worden veroorzaakt door een te hoge urinezuurspiegel in je lichaam. Urinezuur is een normaal afvalproduct van je lichaam. Maar bij jicht verloopt de stofwisseling in je lichaam niet snel genoeg, waardoor het urinezuur in het lichaam ophoopt.
Wat veroorzaakt de pijn bij jicht?
Door het teveel aan urinezuur kunnen er kristallen (uraatkristallen) ontstaan die neerslaan in of rond je gewrichten. De gewrichten reageren hierop met plotselinge aanvallen van gewrichtsontstekingen. Dit komt doordat de gewrichten extra doorbloed raken omdat je lichaam de kristallen wil opruimen. Zo’n gewrichtsontsteking is heel pijnlijk en je gewricht wordt warm. Dit gebeurt vooral in de gewrichten die relatief koud zijn: de voeten en dan met name de grote teen. Ook komt jicht in de handen vaak voor.
Welke soorten jicht zijn er?
Niet elke vorm van jicht is hetzelfde. Er zijn enkele vormen die vaak voorkomen:
- Acute jicht is doorgaans eenmalig en gaat meestal vanzelf weer over. Er komen urinezuurkristallen in één gewricht die een eenmalige jichtaanval, meestal in de voet, veroorzaakt.
- Chronische jicht zorgt voor meer jichtaanvallen. Ze komen steeds vaker voor en zijn ook steeds heviger. Maar er kan ook sprake zijn van een meer geleidelijk verloop. De gewrichten zijn dan dik, pijnlijk en stijf maar niet rood met een gespannen huid. Chronische jicht ontstaat doordat het urinezuurgehalte in het lichaam is zo hoog is dat in meerdere gewrichten tegelijk jicht voorkomt. Om chronische jicht te verhelpen, zal de hoeveelheid urinezuur in het lichaam af moeten nemen. Chronische jicht komt voor bij 3 groepen mensen:
– Mensen die op jonge leeftijd jicht kregen en die een te hoog urinezuurgehalte in het bloed blijven houden. Dit kan komen doordat de nieren teveel uraat vasthouden, bepaalde stoffen in de voeding, sommige medicijnen (plaspillen zijn hierbij berucht) en overmatig alcoholgebruik.
– Ouderen die plaspillen en/of aspirine gebruiken en bij wie de nieren minder goed werken. Hierbij ontstaan de klachten vaak geleidelijk en in meerdere gewrichten. Het komt vaak voor samen met artrose. Daarnaast kunnen er af en toe acute jichtaanvallen optreden in een of meerdere gewrichten. - Vliegende jicht is een vorm van chronische jicht. De jichtaanvallen ontstaan afwisselend in verschillende gewrichten. Vandaar de naam vliegende jicht.
- Pseudo jicht is een gewrichtsontsteking en lijkt sterk op jicht. Hierbij gaat het om een ophoping van calcium-pyrofosfaat-kristallen. Pseudo jicht zit meestal in de grote gewrichten in de armen of benen. Het heeft andere oorzaken dan echte jicht (o.a. te hoog gehalte aan calcium, verzuring van het lichaam en te weinig magnesium en een te hoog ijzergehalte) en de symptomen zijn vaak milder.
Wat zijn de symptomen van jicht?
Ik heb al enkele symptomen genoemd. Maar voordat er symptomen zijn, is er al een heel proces aan voorafgegaan. Meestal wordt jicht pas ontdekt bij de eerste jichtaanval. Daarbij kun je last hebben van de volgende symptomen:
- Een hinderlijk gevoel in het gewricht, krampen, nervositeit, vermoeidheid, slapeloosheid, rillingen, misselijkheid en/of sterke plasdrang.
- Pijn, die vaak in de nacht verergert.
- Koorts en misselijkheid
- Rode, glanzende en gespannen huid
- Schilferende, jeukende huid
- Jichtknobbels. Deze knobbels ontstaan als gevolg van de opgehoopte urinezuurkristallen. De knobbels zijn meestal niet pijnlijk, maar wel hinderlijk. Deze knobbels ontstaan niet altijd, maar als je er eenmaal een hebt, blijft die groeien en komen er vaak nog meer bij.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Op basis van de klachten en het lichamelijk onderzoek kan de huisarts meestal al wel een diagnose stellen. Om dit te bevestigen kunnen er nog onderzoeken gedaan worden:
- Gewrichtspunctie, waarbij wat vocht uit de ontstoken gewrichten wordt gehaald. Onder de microscoop zijn bij jicht de urinezuurkristallen meestal goed te zien.
- Bloedonderzoek op o.a. urinezuur en ontstekingsfactoren (bezinking en CRP) en nierfunctie.
- Röntgenonderzoek om andere ziekten uit te sluiten. Jicht zelf is op deze manier niet aan te tonen.
Wat zijn de oorzaken van jicht?
Urinezuur is een stof die normaal gesproken in ons lichaam aanwezig is. Het is dan een belangrijke antioxidant. Normaal gesproken lost urinezuur op in je bloedbaan en plas je het geleidelijk uit. Het probleem ontstaat pas als er een overmaat aan urinezuur in het lichaam is. Dat kan komen door een te hoge productie van urinezuur en/of te lage afbraak van deze stof. De aanmaak van urinezuur is een gevolg van de afbraak van purine. Oorzaken daarvan kunnen zijn:
- Alcohol: dit zorgt voor meer afscheiding van urinezuur door de lever.
- Erfelijke factoren: niet iedereen blijkt even gevoelig voor urinezuur.
- Extra afbraak van bijvoorbeeld spierweefsel.
- Psoriasis.
- Kanker en chemotherapie.
- Overgewicht.
- Een overmaat aan voeding dat veel purine bevat.
- Bepaalde medicatie, zoals plastabletten.
- Verminderde nierfunctie.
- Verzuring van het lichaam. Fructose gebruik kan daarbij een belangrijke rol spelen.
Ook kan het gebeuren dat de hoeveelheid urinezuur in het bloed oploopt doordat er te weinig wordt afgebroken. Het lichaam kan de hoeveelheid urinezuur, ook al is dat niet teveel, niet goed verwerken. Oorzaken daarvan kunnen zijn:- Verminderde lever- en nierfunctie, bijvoorbeeld door hoge bloeddruk of diabetes
- Te weinig water drinken
- Alcohol, het vermindert de afscheiding van urinezuur door de nieren (dus alcohol werkt dubbel negatief als het gaat om jicht)
- Medicatie, bijvoorbeeld plastabletten
Welke risicofactoren zijn er voor het krijgen van jicht?
Het is opvallend dat jicht vaak voorkomt in combinatie met andere aandoeningen. Dit geeft al aan dat er een verband ligt. Voeding speelt een belangrijke rol. Daarbij gaat het om voeding met een hoog purine gehalte, maar ook andere voedingsmiddelen. Daar kom ik hieronder op terug. Vaak is jicht het gevolg van andere ontregelingen/ziekten in het lichaam. Je kunt dan denken aan:
- Overgewicht
- Hoge bloeddruk
- Hartziekten
- Verstoringen in de vet- of koolhydraatstofwisseling
- Diabetes
- Verminderde lever- en nierfunctie
- Jicht komt vaker voor bij mannen Als vrouwen jicht krijgen, is dat meestal na de overgang.
Welke behandelingen zijn er?
De reguliere behandeling bestaat met name uit het bestrijden van de symptomen. Dat betekent dus vooral dat de arts medicijnen voorschrijft.
- Ontstekingsremmende en pijnstillende medicijnen (vaak NSAID’s). Het vervelende is dat deze op lange termijn ook weer negatieve invloed hebben op de lever- en nierfunctie.
- Corticosteroiden
- Medicijnen die helpen het urinezuurgehalte te verlagen, zoals Colchicine (een medicijn om gewrichtsontstekingen bij jicht af te remmen én te voorkomen) en Allopurinol.
- Daarnaast wordt vaak een purine-arm dieet geadviseerd. Purine zit vooral in dierlijke eiwitten als haring en ansjovis, wild, zeevruchten. Maar ook sommige plantaardige eiwitten, zoals peulvruchten, bevatten purine. Sommige mensen hebben ook last van paddenstoelen.
- Later is er het advies bij gekomen om fructose te beperken.
Wat kun je zelf doen met voeding en leefstijl?
Met voeding en leefstijl kun je zelf ook veel doen om jicht te voorkomen en eventuele aanvallen te verlichten.
- Drink voldoende water, zeker ook bij het opstaan. Juist in de nacht wordt het opgeslagen urinezuur weer in de bloedbaan gebracht. Extra vocht in de ochtend kan dan helpen om het uit te scheiden.
- Gebruik veel verse groenten en fruit. Dit zijn basische producten en bevatten vitamine C, wat kan helpen om purine en urinezuur onschadelijk te maken. Kersen lijken hierbij heel krachtig te zijn.
- Eet producten met quercetine. Dit is een beschermende antioxidant die de aanmaak van urinezuur kan remmen, afvoeren en ontstekingsremmend werkt. Denk aan knoflook, uien, bladgroenten, appels, bessen, groene en zwarte thee, rode wijn, boekweit, kappertjes en koolsoorten.
- Ook bromelaïne kan helpen vanwege de ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Het zit bijvoorbeeld in verse ananas. Je moet het dan wel tussen de maaltijden door eten, omdat anders de eiwitsplitsende enzymen gebruikt worden om eiwitten te splitsen.
- Vermijd fructose, zowel in de vorm van fructosestroop als in honing of fruit dat veel fructose bevat. Dat betekent dus ook: geen suiker, omdat dit voor de helft uit fructose bestaat. Reden is dat fructose leidt tot verzuring van het lichaam en zodoende de vorming van urinezuur snel bevordert. Bovendien wordt een overmaat aan fructose in de lever omgezet in urinezuur. Rood fruit bevat veel minder fructose en vormt meestal geen probleem.
- Laat frisdrank staan: dit bevat doorgaans veel fructose.
- Ook kunstmatige zoetstoffen kunnen een negatieve invloed hebben op het ontstaan van jicht. Stevia daarentegen kan helpen urinezuur af te breken.
- Drink geen alcohol. Het zorgt zowel voor meer productie van urinezuur door de lever als voor verminderde afgifte door de nieren. Stop met roken, omdat dit vitamine C afbreekt.
- Eet laag-glycemisch. Een schommelende bloedsuikerspiegel heeft een negatief effect op jicht.
- Zorg voor een gezond gewicht.
- Eet ontstekingsremmende voeding.
- Beweeg voldoende.
Welke supplementen kunnen helpen?
Voeding en leefstijl zijn altijd nummer 1. Daarnaast zijn er een aantal supplementen die kunnen ondersteunen. Ik noem de belangrijkste.
- Vitamine C kan helpen om het urinezuurniveau in het bloed te verlagen. Het breekt urinezuur af tot een stof die uitgescheiden kan worden. Een tekort aan vitamine C kan zelfs een jichtaanval uitlokken.
- Vitamine B11 en B12 zijn ook belangrijk. Foliumzuur (B11) remt de omzetting van purine in urinezuur. B12 helpt om de balans tussen B11 en B12 te handhaven. Deze stoffen zijn extra belangrijk als je colchicine gebruikt, omdat dit zorgt voor een verlaging van zowel B11 als B12. Het is dus nogal cynisch dat dit medicijn de kans op een volgende aanval juist groter maakt!
- Vitamine B5 (pantotheenzuur) helpt evenals vitamine C om urinezuur uit te kunnen scheiden.
- Omega 3 kan helpen ontstekingen te verminderen.
- Bromelaïne (een stof die ook in ananas zit) heeft pijnstillende en zwellingsverminderende effecten. Om dit effect echt te kunnen benutten heb je wel een supplement nodig.
- Groene thee als supplement kan helpen het urinezuur in het bloed te verlagen.
Wat kan de EetLijn Methode betekenen bij jicht?
Als je last hebt van jicht, is het zeer aanbevelenswaardig om de EetLijn Methode te gaan volgen. Want alle ingrediënten die je nodig hebt om jichtaanvallen tegen te gaan zitten er in: o.a. aandacht voor voldoende vocht, nauwelijks fructose, vooral basische en ontstekingsremmende voeding, veel antioxidanten en beweging. Met de begeleiding die je op maat krijgt wordt het een stuk makkelijker om aan je gezondheid te werken. Jicht is en blijft een vervelende kwaal, maar gelukkig zeker niet hopeloos!
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Ik zoek dan een coach bij jou in de buurt.
