Kefir, een bijzondere drank! Met 10 gezondheidsvoordelen en veel tips hoe je het zelf kunt maken

Kefir: de drank van de 100-jarigen. Dat klinkt veelbelovend maar zou het werkelijk zo zijn? En maakt het uit of je het zelf maakt of lekker gemakkelijk kant en klaar in de supermarkt koopt? In dit blog vertel ik je alle ins en outs van kefir en ga je 10 redenen ontdekken om het vaker te eten.

Wat is kefir?

Al eeuwenlang maken de boeren in de Kaukasus melkkefir. Oorspronkelijk is het een conserveringsmethode. De nomadische herder volken konden de melk alleen meenemen als het gefermenteerd was omdat het anders zou bederven. Kefir is een zuiveldrank die gemaakt wordt door kefirkorrels in melk door middel van fermentatie. Deze kefirkorrels bestaan uit een combinatie van melkzuurbacteriën en gisten. Ze zien eruit als kleine bloemkoolroosjes. Ze leven van melksuiker (lactose). Het verschil met yoghurt is dat er bij yoghurt alleen melkzuurfermentatie plaatsvindt.

Fermentatie

Door fermentatie ontstaat een grote hoeveelheid micro organismen, zgn. probiotica. Kefir bevat méér probiotica dan yoghurt. Bij de kefir fermentatie wordt het grootste deel van de lactose uit melk omgezet in melkzuur, koolzuurgas en een kleine hoeveelheid alcohol. De micro organismen hebben een zeer heilzame invloed op de darmen en daarmee op onze algehele gezondheid. Kefir wordt wel ‘drank van de 100-jarigen’ genoemd. Dit verwijst naar de vele gezondheidsvoordelen van kefir. Daar kom ik hieronder op terug. Het woord ‘kefir’ komt van een oud Slavisch woord, dat letterlijk betekend: je goed voelen.

Hoe smaakt het?

De smaak van kefir is enigszins vergelijkbaar met de smaak van yoghurt: licht zuur en fris. Echte, goede kefir geeft vaak ook een tintelend, sprankelend gevoel op de tong. Dit is afkomstig van de alcoholische gisting.

Welke soorten zijn er?

Er zijn verschillende soorten kefir.

• Melkkefir – kefirkorrels die melk fermenteren. Dit is de meest bekende soort kefir. Het is ook te koop in de supermarkt. Aan de supermarkt kefir zitten grote bezwaren, waarover je verderop kunt lezen. In dit blog gaat het steeds over melkkefir.
• Waterkefir – hierbij worden andere soort korrels gebruikt en het bereidingsproces is iets anders. Je voegt hierbij water toe aan de korrels, suiker en vaak ook gedroogd fruit (vijgen) en citroen. Ondanks de fermentatie kan er veel suiker overblijven.
• Kokosmelk kefir – gemaakt van kokosmelk met melkkefirpoeder.
• Sojamelk kefir – eveneens gemaakt met melkkefirpoeder.

Wat is het verschil tussen zelfgemaakte kefir en het product uit de supermarkt?

Kefir is geen beschermde naam. Alle zuiveldrank die een beetje lijkt op kefir mag dus verkocht worden onder de naam kefir. Uit onderzoek is gebleken dat vrijwel alle kefir uit de supermarkt geen echte kefir is. Meer info vind je in deze video. Er zitten alleen melkzuurbacteriën in, maar geen gisten. Eigenlijk is het gestremde melk, iets tussen karnemelk en yoghurt in. Bovendien zijn er vaak smaakjes en veel suiker aan toegevoegd. In biologische winkels kun je wel goede, echte kefir aantreffen van het biologisch-dynamische merk Demeter en van Raw Milk Company, een bedrijf dat werkt met rauwe melk. Hun producten dragen de naam Rauw Power. Beide bedrijven gebruiken echte kefirculturen. In boerderijwinkels kun je soms ook kefir kopen. Vraag dan altijd na hoe de bereiding is, om te kunnen beoordelen of het echte kefir is.

Hoe maak je het klaar?

Er zijn verschillende manieren om kefir te maken, o.a. met de kefirmaker. Bij de kefirmaker uit de EetLijn webshop krijg je een Nederlandse gebruiksaanwijzing. In de rode pot zit een richel, waar je de doorzichtige beker op kunt laten rusten. Je mengt de poeder in de beker met melk. Vervolgens vul je de pot met heet water tot de aangegeven hoogte. Dan zet je de beker met de melk op de richel en je sluit de pot. Dit laat je 8 tot 24 uur staan. Dan is je kefir klaar. Is hij nog niet dik genoeg, dan kun je hem nog wat langer laten staan. Als hij klaar is, doe je 3 el van de verse kefir in een tweede beker met weer nieuwe melk en je herhaalt het proces. Het is dus handig om een extra beker te hebben. Vanaf de 2e batch en de keren daarna zal de kefir dikker worden en sneller klaar zijn.

Wei

Soms drijft er een laagje vocht op de kefir. Dit is de wei. Je kunt het erdoor roeren of apart opdrinken. Als de kefir geschift is, kun je het meestal gewoon doorroeren of even in de blender egaliseren. Je kunt, als het warm is of wanneer je een warm plekje in huis hebt, ook in een fles op het aanrecht doen.

Hoe werkt het met korrels?

Kefir maken met korrels gaat iets anders. Je voegt 10 g korrels toe aan 100 ml melk en zet dat 24-48 uur weg op een warme plaats. Dan hebben de korrels zich vermenigvuldigd. Je zeeft dan de korrels uit de kefir. Vervolgens kun je een nieuwe batch maken met dezelfde verhoudingen. Hoe meer gewicht aan korrels je hebt, hoe meer kefir je tegelijk kunt maken. Soms groeien de korrels zeer snel en kun je spoedig veel kefir maken.

Hoe werkt het met sojamelk of kokosmelk?

In principe is het bereidingsproces met soja- en kokosmelk hetzelfde als met koe- of geitenmelk. Er zijn echter nog een paar extra aandachtspunten:

• Kefir maken van kefirkorrels lukt alleen met koemelk (en geiten/schapenmelk). Gebruik kefirpoeder als je sojamelk en kokosmelk wilt gebruiken.
• Bij het bereiden van kefir van sojamelk of kokosmelk is het nodig om 1 el palmsuiker aan de eerste bereiding toe te voegen. Dit zorgt voor voeding voor de bacteriën omdat er geen lactose in de melk zit. Bij volgende bereidingen is het niet nodig, al kan het soms wel wat dikkere en zuurdere kefir geven als je wél suiker toevoegt. Heel tegenstrijdig dus Als je méér suiker toevoegt, wordt de kefir zuurder. De suiker wordt volledig ‘opgegeten’ door de bacteriën.
• Met amandelmelk lukt het niet zo goed omdat het waterdun blijft. Als je daar toch kefir van wilt maken, moet je het verdikken met bv arrowroot. Je kookt dan eerst de melk met wat arrowroot en laat dit afkoelen tot max. 42 graden. Daarna doe je de kefirpoeder erbij en volg je het genoemde proces. Als het gaat schiften, kun je na bereiding de kefir even in de blender doen.

Wat is beter: kefirpoeder of kefirkorrels?

De zakjes met kefirpoeder bevatten gevriesdroogde en vermalen kefirkorrels. Ook dit zorgt voor prima kwaliteit kefir. Wellicht bevat de kefir die gemaakt is met kefirkorrels iets meer variatie in probiotica. Kefirpoeder werkt wel iets makkelijker dan de korrels. Bovendien kom je niet met een grote hoeveelheid korrels te zitten. Daar staat tegenover dat het aanbevelenswaardig is om elke 4 a 6 weken een nieuw zakje poeder te gebruiken. Dit is omdat de verhouding van gisten en bacteriën wijzigt bij langer gebruik, wat de eigenschappen negatief beïnvloedt. Zo kun je bijvoorbeeld obstipatie krijgen door kefir van poeder die te lang doorgekweekt is.

Nog wat aandachtspunten bij het bereiden van kefir

Kefir maken is niet moeilijk. Het is wel fijn om wat aanwijzingen te hebben. Daarom nog een paar handigheidjes.

1. Kefirkorrels houden niet van metaal. Roer dus nooit door met metaal maar met een houten of kunststof lepel. Gebruik ook een kunststof zeef.
2. Kefirkorrels groeien soms erg snel. Zo snel, dat je het haast niet kunt bijhouden met kefir maken. Je kunt dan korrels uitdelen.
3. Bij het bereiden van kefir met dierlijke melk kies je het liefst voor rauwe biologische melk. Ook Jersey melk of andere A2 melk is geschikt. Lees in dit blog waarom dit beter is dan ‘gewone’ melk: https://www.deeetlijn.nl/melk-is-het-nu-echt-gezond-of-toch-niet-en-8-redenen-om-minder-melk-te-gebruiken/ Als je zwanger bent, moet je wel oppassen met rauwe melk i.v.m. mogelijke bacteriën die tijdens zwangerschap schadelijk kunnen zijn. Normaal gesproken werken de boeren echt wel schoon, maar veiligheid voor alles tijdens zwangerschap!

Hoe bewaar je het?

Wanneer je verse kefir hebt, kun je dat in de koelkast bewaren. Het fermentatieproces stopt dan. Het blijft ruim een week goed. Gebruik je ogen en je neus om te bepalen of het nog goed is. Normaal gesproken is dat dus best lang! Als je kefirkorrels wilt bewaren zonder kefir te produceren kun je ze in een kleine hoeveelheid melk bewaren en dit dagelijks deels verversen. Je kunt dit zelfs op kamertemperatuur laten staan. Wanneer je niet in de gelegenheid bent om dagelijks wat verse melk toe te voegen (bijvoorbeeld als je op vakantie bent), kun je een potje met de korrels en melk in de koelkast zetten. Ook kun je de kefirkorrels goed afspoelen, drogen in in de vriezer bewaren.

Hoe kun je het gebruiken?

Er zijn verschillende manieren om kefir te eten of te drinken, afhankelijk van de dikte.

• Je kunt het eten of drinken zoals yoghurt.
• Als je het niet lekker vindt, kun je het op smaak brengen met fruit, een paar drupjes Stevia, of half om half met yoghurt.
• Je kunt kefir gebruiken bij het bakken van brood van de EetLijn. De heilzame werking gaat dan wel verloren, omdat de probiotica niet bestand zijn tegen de baktemperatuur. Het zorgt wel voor een iets luchtiger brood.
• Je kunt er vruchtenijs van maken met bevroren fruit.
• Kefir leent zich ook prima voor een dressing over een salade.

Waarom is kefir zo gezond?

Ik ben zeer enthousiast over kefir, juist vanwege de vele mooie eigenschappen die je gezondheid kunnen ondersteunen. Ik noem de belangrijkste.

1. Kefir ondersteunt de darmflora. Mensen met PDS kunnen er baat bij hebben. De algehele spijsvertering verloopt vaak beter als je kefir gebruikt.
2. Kefir is een fantastische bron van voedingsstoffen, o.a. calcium en vitamine K2.
3. Het heeft sterke antibacteriële eigenschappen die yoghurt niet heeft. Het kan helpen om schadelijke bacteriën zoals e-coli en helicobacter pylori te bestrijden en de vermenigvuldiging van bijvoorbeeld salmonella tegen te gaan.
4. Kefir kan helpen om het immuunsysteem te ondersteunen. Hierdoor kan het helpen om beter bestand te zijn tegen astma en allergieën. Dit komt o.a. doordat gezonde darmen histamine remmers kunnen aanmaken en omdat het ontstekingsremmend werkt.
5. Het kan helpen om diarree tegen te gaan.
6. Als je onverhoopt antibiotica moet gebruiken, kan kefir helpen om de schade in je darmen te beperken. Neem het dan niet gelijktijdig met de antibiotica, maar met enkele uren tussentijd.
7.  Doordat kefir de darmen ondersteunt en indien nodig helpt herstellen, kan het ook een rol spelen in het afvallen. Bovendien kan het ervoor zorgen dat je weer meer gevoelig wordt voor insuline. Het vermindert laaggradige ontstekingen en draagt bij aan de vetverbranding.
8. Kefir kan mede helpen om kanker te voorkomen en mogelijk zelfs terug te dringen. De werking van kefir is daarbij vele malen sterker dan bij yoghurt.
9. Het kan de mentale gezondheid ondersteunen vanwege de gunstige invloed die kefir heeft op de darmen.
10. Kefir kan helpen om je cholesterol in balans te houden.

Heeft kefir ook nadelen?

De meeste mensen kunnen kefir prima verdragen. Ook als je lactose-intolerant bent, kun je kefir meestal toch gebruiken. De meeste lactose is omgezet. Mocht je er toch last van krijgen, kun je overgaan op kefir van sojamelk. Soms kun je in het begin wat last krijgen van windjes of lichte darmkramp. Dit is een teken dat je darmen eraan moeten wennen. Als je intolerant of allergisch bent voor koemelkeiwit (caseïne), krijg je ook last van kefir van koemelk. Gebruik dan geiten- of schapenmelk als je dat wel kunt verdragen. Of wijk uit naar biologische sojamelk of A2 melk van de Jersey koe.

Je ziet dat de nadelen minimaal zijn. Alle reden dus om kefir eens te proberen. Het is een heerlijk product om dagelijks van te genieten! Kefir is, door de eigenschappen die de darmen en daarmee je algehele gezondheid ondersteunen, een belangrijk onderdeel van de EetLijn Methode. Wil je daar meer weten, stuur dan een email naar nettie.bom@deeetlijn.nl en ik zoek voor jou een coach bij jou in de buurt.

Heb je belangstelling voor de kefirmaker of zakjes kefirpoeder?
https://shop.deeetlijn.nl/product/kefirmaker-met-zakje-kefir-starter-en-1-zakje-extra-kado/
https://shop.deeetlijn.nl/product/kefir/