Komijn kennen de meeste mensen van komijnekaas. Maar wat is het eigenlijk? En waarvoor kun je het nog meer gebruiken? In dit blog ontdek je de ins en outs van komijn.
Wat is komijn?
Komijn, zoals wij dat kennen, bestaat uit de zaadjes van de plant. Hij behoort tot de schermbloemigen, net als de karwij en de venkel. De planten lijken ook erg op elkaar. De bloemetjes zijn wit of paars. Komijn is afkomstig uit Iran, Syrië, India en Turkije. In het Midden-Oosten en Azië wordt het al meer dan 3000 jaar als specerij in de keuken gebruikt. Ook zijn er al eeuwenlang medicinale doeleinden bekend. Het groeit goed op een zanderige bodem en het heeft graag een zonnige plek. De zaadjes zijn oogstrijp vanaf augustus.
In welke vormen kun je het tegenkomen?
In de winkel kun je komijn tegenkomen als zaadjes en als gemalen zaadjes, poeder dus. Zelf vind ik de zaadjes net weer een iets andere, iets pittiger, smaak hebben dan wanneer je de zaadjes maalt. De zaadjes hebben een sterk aroma. Als je ze droog roostert in een koekenpan, ruikt je hele keuken ernaar. Komijn is ook bekend onder de Indonesische naam djinten of djintan. Gemalen komijn is een belangrijk onderdeel van de specerijenmix Garam Masala, samen met nootmuskaat, kardemom, venkelzaad, kruidnagel, kaneel, koriander en mosterdzaad. Het is ook onderdeel van kerrie, ras-el-Hanout en shoarmakruiden. Daarnaast zijn er ook supplementen met komijn te koop. Uiteraard is de concentratie daarvan vele malen hoger. De werkzame stoffen zijn bedoeld voor speciale toepassingen.
Wat is het verschil tussen komijn en karwij?
Ik noemde al dat komijn en karwij qua plant veel op elkaar lijken. Om de verwarring compleet te maken: er is ook nog kummel. Dit is de Duitse naam voor karwij. Dit wordt ook wel… wilde komijn genoemd! De smaak van karwij en komijn is enigszins vergelijkbaar. Je kunt het verschil zien aan de vorm van de zaadjes. Karwijzaad is licht gebogen en komijn is recht van vorm. De smaak van beide is warm, kruidig en iets anijsachtig met dat verschil dat karwij zeker 2x zo sterk is en veel scherper. Mocht je nou een recept zien met komijn en je hebt alleen karwei in huis, dan kun je die daarvoor in de plaats gebruiken maar neem dan de helft van de geadviseerde hoeveelheid.
Hoe kun je komijn gebruiken?
Komijn heeft veel meer toepassingen dan in de komijnekaas alleen. Je kunt zowel de zaadjes als poeder gebruiken in je gerechten. De zaadjes kun je ook zelf fijn maken in een vijzel of koffiemolen (die je speciaal voor specerijen gebruikt). De zaadjes zijn langer houdbaar dan het poeder. Ik geef je een aantal ideeën voor het gebruik van komijn:
- Door de hummus
- In een soep, vooral tomatensoep. Doe er wat heel komijnzaad of een beetje poeder. Dat zorgt voor een heerlijke, aromatische smaak. Ook aan courgettesoep geeft het nét iets extra’s.
- In de webwinkel van De EetLijn vind je een heerlijke bakmix voor kaasbrood met komijn. https://shop.deeetlijn.nl/product/eetlijn-bakmix-voor-kaasbrood/ Het is een goede vervanger van ‘gewoon’ brood. Het is wel wat vaster maar dat komt o.a. omdat het glutenvrij is en dus niet zo sterk rijst als brood met gluten. Verder is het lactose-arm, suikervrij, vrij van schadelijke e-middelen en het past in een koolhydraatbewuste leefstijl. Als je het brood gebakken hebt (gebruiksaanwijzing staat op de achterkant) kun je het in plakken snijden en licht roosteren. Je weet niet wat je proeft. Heerlijk met wat roomboter en een plak kaas erop. Je kunt er ook ‘borrelblokjes’ van maken. Geen borrelnootjes maar borrelblokjes. Broodje bakken, in plakken snijden en de plakken in blokjes. Die bakken in de pan in wat kokosolie. Goed doorbakken op een laag vuurtje en af en toe testen. Als ze na afkoeling knapperig zijn, is het goed. Anders nog even verder doorbakken. Te gebruiken als knabbeltje maar ook als croutons over je salade níet te versmaden!
- Je kunt komijnzaad toevoegen aan een zelf gemaakte theekruidenmix.
- Komijnzaad in hele of gemalen vorm is ook goed om te gebruiken in een groenten smoothie. In een smoothie kun je komijnzaad goed combineren met kruidnagel, peterselie, kurkuma en gember.
- Komijn is lekker in een omelet met kaas. Mix wat komijn door de losgeklopte eieren en bak er een omelet van. Daar kun je wat kaas over strooien. Ook heerlijk in een shaksuka (tomaten, paprika, spinazie en eieren in één pan laten sudderen.
- In een curry of stoofschotel past gemalen komijn perfect.
- Gemalen komijn vormt een lekkere combinatie met korianderzaad.
- In Mexicaanse gerechten smaakt het ook heerlijk.
- Het is lekker in sauzen en om te gebruiken bij het kruiden van vlees.
- Strooi eens wat over een traybake.
Welke voedingsstoffen zitten er in?
Je zou het misschien niet verwachten van zo’n klein zaadje, maar komijn zit vol voedingsstoffen. Ik noem de belangrijkste:
- Mineralen: mangaan, ijzer, kalium, calcium, magnesium, zink en koper
- Enzymen die de spijsvertering ondersteunen
- Vitamines B1, B2, B3 en B6, vitamine E.
- Fytonutriënten, o.a. antioxidanten als flavonoïden.
Wat kan het voor onze gezondheid betekenen?
Komijn is absoluut gezond. Om werkelijk van die voordelen te kunnen profiteren, zou je dagelijks minimaal een theelepel gemalen komijn moeten eten. Het is zeker een potentieel krachtige specerij. Ik noem een paar aspecten:
- Het kan helpen bij bloedarmoede vanwege de grote hoeveelheid ijzer. 4 Gram komijn is genoeg voor 15% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor ijzer, een onderdeel van hemoglobine.
- Komijn bevat enzymen in die de schildklier kunnen stimuleren.
- Er zitten ook enzymen in die de spijsvertering ondersteunen. Dit kan helpend zijn bij darmklachten o.a. winderigheid, PDS en een vol gevoel.
- Het stimuleert de aanmaak van bepaalde leverenzymen die een rol spelen bij de ontgifting. Zo blijkt het een rol te kunnen spelen bij de preventie van leverkanker.
- Komijn bevat antioxidanten die het immuunsysteem kunnen versterken.
- Het verbetert de gezondheid van de huid en kan bepaalde huidaandoeningen helpen voorkomen en/of genezen.
- Komijn kan helpen ademhalingsstoornissen te bestrijden.
- Het lijkt een rol te kunnen spelen in gewichtsverlies, mede door de afname van het insulineniveau in het bloed. Bij diabetes type 2 kan een komijnsupplement de langetermijneffecten tegengaan.
- Ook kan het helpen voor een goede cholesterolbalans. Het zorgt zowel vermindering van LDL als voor verhoging van HDL.
- Bij stress kan een komijnextract helpen.
- Komijnextract werkt ontstekingsremmend. Of dit ook in voeding zo werkt, moet nog verder onderzocht worden.
Welke nadelen zitten er aan?
Zoals bij alles zijn er ook nadelen bij het gebruik van komijn. Echter, deze spelen een minimale rol. Voor de volledigheid noem ik ze wel. De meeste waarschuwingen gelden voor het gebruik van komijnsupplementen.
- Een enkeling is (ernstig) allergisch voor komijn.
- Bij het gebruik van een supplement is het belangrijk te weten wat je doet, omdat het om hoge concentraties gaat. Als je medicijnen gebruikt of onder medische behandeling staat, overleg dan met je arts.
- Komijnsupplementen (meer dan 300 mg per dag) kun je beter niet gedurende een lange periode innemen, vanwege mogelijke lever- en nierschade.
- Tijdens zwangerschap en borstvoeding kun je komijn als supplement beter alleen gebruiken na overleg met een arts.
De meeste mensen (ook ik) zullen eerder belangstelling hebben voor het gebruik van komijn in de voeding dan als supplement. Dan kun je rustig elke dag genieten van de heerlijke smaak van komijn, zowel in de vorm van zaadjes als gemalen. Experimenteer er maar eens mee. Want, zoals je waarschijnlijk al wel begrepen hebt, past komijn prima in de EetLijn Methode. We maken vaak gebruik van allerlei kruiden en specerijen en ook komijn komt geregeld voorbij. Om te beginnen kun je natuurlijk een heerlijk EetLijn Kaasbrood bakken, klik hier voor de mix: https://shop.deeetlijn.nl/product/eetlijn-bakmix-voor-kaasbrood/
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl Ik zoek dan een coach bij jou in de buurt.
