Als het over nachtschades gaat, is er nogal wat controverse. De een mijdt ze omdat ze giftig zouden zijn, de ander roemt ze vanwege de voedingsstoffen. En dan zijn er nog heel veel mensen die zich nergens druk om maken. Wat zijn nachtschades nu eigenlijk? En zijn ze echt zo giftig als sommigen zeggen? In dit blog kun je er alles over lezen.
Wat zijn nachtschades?
Nachtschades zijn groenten die behoren tot de familie van nachtschadigen (solanaceae). Het is een grote familie met zo’n 1500-1700 soorten. Oorspronkelijk zijn de meeste soorten afkomstig uit de tropen (o.a. Zuid-Amerika), maar tegenwoordig worden ze ook in Nederland gekweekt. Het bijzondere is dat de nachtschadefamilie echt giftige planten bevat (zoals de Wolfskers), maar ook eetbare. Ook worden sommige planten (delen daarvan) uit deze plantenfamilie als medicijn gebruikt.
Welke producten behoren tot de nachtschadefamilie?
Veel bekende, maar ook minder bekende groenten en fruit behoren tot de nachtschades. Ik noem de belangrijkste:
- Aubergine
- Paprika’s, ook zoete puntpaprika.
- Rode pepers en andere pepers zoals chipotle, jalapeño, pimentos. Zwarte peper valt hier niet onder want dat is een andere soort.
- Aardappelen. Zoete aardappelen vallen hier niet onder want die behoren tot een heel andere familie.
- Tomaten.
- Gojibessen.
- Incabessen (Physalis/Kaapse kruisbes).
- Tabak (is natuurlijk geen groente, maar wel een nachtschade!).
- Ashwagandha (een kruidachtige struik uit de nachtschadefamilie, bekend in de Ayurvedische geneeskunde als een adaptogeen dat helpt bij stress, energie en balans)
Houd er ook rekening mee dat er in veel kruidenmixen nachtschades verwerkt zijn, zoals in cayennepoeder, garam masala, kerrie, kipkruiden, tacokruiden etc., evenals in allerlei sauzen.
Waar komt de naam nachtschade vandaan?
De naam nachtschade klinkt best een beetje griezelig. Waarschijnlijk heeft het ermee te maken dat veel soorten uit de familie giftig zijn. In Europa komen van nature vooral de giftige soorten voor, zoals de zwarte nachtschade en bitterzoet. De eetbare soorten werden pas veel later vanuit Zuid-Amerika bekend in Europa. De naam van de plantenfamilie was dus voor die tijd verbonden met een griezelig en gevaarlijk effect van de planten. Het aparte is ook dat sommige delen van de planten giftig zijn, terwijl andere delen eetbaar zijn, zoals bij de aardappel. De knollen zijn eetbaar, maar de bovengrondse delen zijn giftig. Een andere verklaring voor de naamgeving is dat de bloemen van sommige planten uit deze familie ’s avonds gaan geuren; het woord ‘schade’ verwijst dan naar de giftige eigenschappen van sommige planten.
Welke voedingsstoffen bevatten nachtschadegroenten?
In het algemeen bevatten nachtschadegroenten best wat voedingsstoffen. Zo zit er in tomaten o.a. vitamine C, B1, B2, B3, B5, B6, E, kalium, ijzer, zink vezels en antioxidanten zoals lycopeen. Dit laatste stofje komt trouwens pas vrij als je de tomaten verwarmt. Rode paprika, zeker de rode puntpaprika, bevat een grote hoeveelheid vitamine C. Goede stoffen die de aardappel bevat zijn: Vitamine B en C. calcium, fosfor, kalium, magnesium, ijzer en vezels. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Gezonde groenten dus.
Waarom is er zoveel gedoe rond nachtschades?
Maar waarom mijden sommige mensen nachtschadegroenten dan? Er zijn inderdaad echte giftige soorten in de nachtschadefamilie, zoals de wolfskers. Die zal niemand willen eten. Maar als het gaat over de vraag of nachtschades schadelijk zijn of niet, hebben we het over een andere discussie. Het gaat dan juist om de eetbare varianten die ik hierboven noemde. Het probleem daarbij zijn de antinutriënten. Dit zijn stoffen die de plant zelf produceert om te voorkomen dat insecten ze opeten. Bij de nachtschades gaat het dan om alkaloïden: solanine, capsaïcine, tomatine en nicotine. Daarnaast bevatten nachtschades ook het antinutriënt lectines.
Welke klachten kunnen nachtschades geven?
Er is een heel scala van klachten die in verband gebracht kunnen worden met het eten van nachtschades. Dit is met name de ervaring van mensen. Binnen de medische wetenschap is er weinig over bekend. Dat betekent echter zeer zeker niet dat het onzin is. De volgende klachten kunnen ontstaan of verergeren:
- Artritis en gewrichtspijn bij reumatische artritis.
- Irritatie van de darmen, doordat het microbioom aangevallen wordt; verergering van de ziekte van Crohn en PDS; lekkende darm; spijsverteringsproblemen.
- Verergering van klachten bij auto-immuunziekten.
- Prikkelende tong.
- Huidproblemen: eczeem, rode huid.
- Hoofdpijn, migraine.
- Vermoeidheid, lusteloosheid.
- Heel soms: allergie, waardoor netelroos, huiduitslag, kortademigheid, piepende ademhaling, hoesten, benauwdheid in de keel, bleke huid of zelfs anafylactische shock.
Zijn nachtschades nu gezond of ongezond?
Wellicht ben je inmiddels in verwarring geraakt: de nachtschade groenten bevatten zó veel voedingsstoffen, maar je kunt er wél ziek van worden? Als je gezond bent en je darmmicrobioom functioneert goed, kun je rustig nachtschades eten. Let er wel op dat je gevarieerd eet. Het lijkt erop dat nachtschades niet de oorzaak zijn van klachten, maar die wél kunnen triggeren. Als je spijsvertering toch al niet goed functioneert of je hebt laaggradige ontstekingen, is de kans groter dat de alkaloïden je klachten verergeren of dat ze zich openbaren. Bovendien lijkt de één gevoeliger dan de ander voor de stoffen in nachtschades.
Wat kun je doen als je vermoedt dat je last hebt van nachtschades?
Krijg je na het eten van tomaten of paprika of andere nachtschades bepaalde klachten of verergering van bestaande klachten? Als je denkt dat je gevoelig bent voor de alkaloïden? Dan kun je proberen om een maand lang nachtschadegroenten of producten waarin ze verwerkt zijn uit je voeding weg te laten en daarna weer te herintroduceren. Als eerst de klachten weg gaan en bij het opnieuw eten van de nachtschades weer terugkomen, is het waarschijnlijk dat je er last van hebt. Dan kun je ze dus beter niet meer eten. Wil je meer zekerheid, dan kun je dit evt. nog een keer herhalen. Zie je dan hetzelfde patroon, dan zal het duidelijk zijn dat nachtschades de ‘boosdoeners’ kunnen zijn.
Hoe kun je het beste nachtschades eten?
Als je niet duidelijk gevoelig bent voor nachtschades maar wel de hoeveelheid alkaloïden wilt beperken, zijn er een aantal zaken waarmee je rekening kunt houden:
- Eet geen rauwe aubergine. Dit bevat veel solanine. Je kunt het dus beter koken, bakken of grillen.
- Rode paprika’s bevatten minder alkaloïden dan groene.
- Als het bitter proeft bevat het meestal meer alkaloiden.
- Zorg dat tomaten goed rijp zijn. De groene plekken bevatten meer tomatine. Dit geldt ook voor aubergine, paprika en pepers.
- Snijd groene plekken uit de aardappel: daar zit veel solanine in. Eet ook niet de uitlopers van aardappelen.
- Zorg voor afwisseling in je eetpatroon.
Welke rol hebben nachtschades in De EetLijn?
In de EetLijn gebruiken we wel nachtschades. Zoals je steeds ook in de recepten ziet, zorgen we wel voor veel afwisseling. Juist omdat bijvoorbeeld tomaten ook veel voedingsstoffen bevatten (zoals lycopeen en kalium) staan die regelmatig op het menu. Wat verder een rol speelt, is dat door het programma van de EetLijn te volgen je darmmicrobioom in een betere conditie komt waardoor je nachtschades hoogstwaarschijnlijk prima kunt verdragen. Afhankelijk van de klachten van een cliënt kan uiteraard door de coach een individueel advies gegeven worden. Maar er is geen reden om nachtschades helemaal uit je menu te schrappen! Zeker niets als je darmflora prima in orde is.
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en er wordt contact met je opgenomen.
