Vrijwel iedereen houdt van noten. Amandelen, hazelnoten, walnoten én… paranoten. Maar waarin verschillen die van andere noten en hoe kun je ze gebruiken? In dit blog ga ik dieper in op alles wat met paranoten te maken heeft. De voor- en nadelen komen aan de orde en ook krijg je natuurlijk tips om er zo gezond mogelijk van te genieten.
Wat zijn paranoten?
Paranoten zijn afkomstig uit Zuid-Amerika. De Engelse naam, ‘Brasil nuts’ duidt het nog specifieker aan: Brazilië. Deze noten komen uit de streek Para. In Brazilië heten ze castanha-do-para, wat ‘kastanjes uit Para’ betekent. Inmiddels groeien er paranoten in meer Zuid-Amerikaanse landen: Bolivia, Colombia, Suriname o.a. Paranoten groeien vooral langs de oevers van de Amazone rivier. Plantkundig gezien zijn het geen noten maar zaden van de boom. Ze zitten in een heel dikke bast, een bolster. In één vrucht groeien gemiddeld wel 15 afzonderlijke ‘noten’. De bomen kunnen wel tot 50 meter hoog worden. Ze gaan pas na 15-25 jaar vrucht dragen en kunnen ruim 500 jaar worden. De smaak van paranoten is wat kokosachtig en wat aards. Paranoten hebben meer ‘pit’ dan andere noten. Een leuk weetje over de voortplanting van de paranoot is dat hij afhankelijk is van de symbiose met een bepaalde orchidee. Die zorgt voor het aantrekking van speciale bijen die voor de bestuiving zorgen. Zowel deze orchidee als deze bijen komen alleen in het oerwoud voor, waardoor het aanleggen van paranoot plantages geen zin heeft. Dit verklaart ook meteen waarom de paranoten wat duurder zijn. Ze zijn wel aardig duurzaam.
Waar let je op als je ze koopt?
Bij het kopen van paranoten zijn er een paar aspecten waar je op kunt letten.
- Koop het liefst ongebrande, ongezouten paranoten.
- Je kunt paranoten in de dop kopen, maar die zijn heel moeilijk te kraken. De bast is erg hard. Je komt nog wel eens ongekraakte paranoten tegen in een (luxe) notenmix van allemaal noten in de dop.
- Paranoten zijn tussen mei en november het allerlekkerst.
Hoe bewaar je ze?
Helaas zijn paranoten wat minder lang houdbaar dan andere noten. Je kunt ze het beste droog en afgesloten bewaren op een koele plek. De reden daarvoor is dat de olie in de noten zo minder snel ranzig wordt. Je kunt ze eventueel ook invriezen. Geroosterde paranoten kun je ongeveer een maand bewaren.
Hoe kun je ze gebruiken?
Er zijn verschillende manieren om paranoten te eten. Ik geef je wat suggesties.
- In een notenmix samen met amandelen, walnoten, hazelnoten en pecannoten. Helaas hebben noten wel een hoge dooreetfactor, dus het is zaak jezelf te beperken…
- In een zelfgemaakte muesli of cruesli. Omdat ze zo groot zijn, kun je de paranoten in stukjes snijden.
- Paranotenpasta: mix paranoten in een kleine blender of hakmolen van de staafmixer, net zolang totdat er een egale pasta ontstaat, waarbij de noten de olie loslaten. Stop wel af en toe om ervoor te zorgen dat je apparaat niet oververhit raakt.
- Pesto: pureer wat paranoten, basilicumblaadjes, pijnboompitten en olijfolie.
- Als toevoeging aan koek, taart of brood.
- In stukjes over de (EetLijn) yoghurt.
- Door een salade.
- Gebruik wat paranoten, samen met amandelen, in een notengehakt.
- En last but not least, uit het vuistje. Als je de paranoten eerst roostert (plm. 12 minuten in de airfryer op 150 graden), wordt de smaak nog beter en ook de bite wordt er nog lekkerder van. Maar dat niet alleen. Het roosteren van de noten is ook belangrijk omdat paranoten veel fytinezuur bevatten: een antinutriënt dat de opname van mineralen bemoeilijkt. Ook daarvoor geldt: als je af en toe iets met (veel) fytinezuur eet, is dat niet zo’n probleem. Kijk altijd naar het totaalplaatje!
Welke voedingsstoffen zitten er in paranoten?
Paranoten zijn heel rijk aan voedingsstoffen. Ik noem de belangrijkste.
- Vitamines B1, B2, B6, B11 en E
- Mineralen: onder andere koper, kalium, magnesium, mangaan, zink, calcium en ijzer, (veel) selenium en fosfor
- Aminozuren methionine, cysteïne, arginine, glutaminezuur en glutamine
- Goede vetten
- Vezels
Wat kunnen ze doen voor je gezondheid?
Omdat paranoten zoveel voedingsstoffen bevatten, kunnen ze echt een bijdrage leveren aan je gezondheid. Ook nu zeg ik er weer bij: binnen een gezond voedingspatroon. Je kunt denken aan de volgende bijdragen aan je gezondheid:
- Selenium, wat paranoten in grote hoeveelheid bevatten, heeft verschillende functies:
– Het beschermt tegen de opname van zware metalen. Die kunnen ons lichaam binnenkomen via o.a. roken, voeding, water en verf.
– Selenium werkt als antioxidant, wat bescherming geeft tegen vrije radicalen.
– Het reguleert mede de schildklier.
– Selenium lijkt verschillende vormen van kanker te kunnen helpen tegengaan. - Paranoten werken ontstekingsremmend en helpen zo het lichaam om cholesterol in balans te houden en hart- en vaatziekten te voorkomen. Dit heeft vooral te maken met de gezonde vetten zoals oliezuur en palmitoleïnezuur, linolzuur en alfa-linoleenzuur.
- Ze hebben een beschermende werking op de rode bloedcellen.
- Paranoten kunnen een rol spelen in het voorkomen van de ziekte van Alzheimer en Parkinson door de antioxidanten en B-vitamines.
- Ze werken ondersteunend voor het immuunsysteem.
- Ook kunnen paranoten een gezonde huid ondersteunen door het in stand houden van de elasticiteit en het tegengaan van uitdroging en beschermen tegen de schadelijke gevolgen van UV licht.
- De antioxidanten bevorderen het herstel van spieren na intensieve sport.
- De mineralen die in paranoten zitten (zoals fosfor) kunnen helpen bij de energiehuishouding en onze botten sterk te houden.
- In de traditionele Zuid-Amerikaanse geneeskunde pasten de Indianen paranoten al toe voor maagpijn en leverproblemen.
- Paranoten lijken te kunnen helpen om meer testosteron aan te maken en de zaadkwaliteit bij mannen te verhogen.
Welke schaduwkanten hebben paranoten?
Lees nog even verder voordat je nu besluit elke dag een handje paranoten te gaan eten. Dat is echt teveel van het goede. Dat heeft alles te maken met de aanwezigheid van een grote hoeveelheid selenium. Hierboven heb ik allerlei positieve eigenschappen van selenium benoemd, maar je kunt er ook teveel van binnenkrijgen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van selenium is 50 mcg voor vrouwen en 60 mcg voor mannen. Met ongeveer 4 paranoten per dag zit je daar al aan! Bij een seleniumvergiftiging (als je langdurig veel meer dan de ADH binnenkrijgt of in één keer heel veel) kun je nare klachten krijgen:
- Maag- en darmproblemen
- Duizeligheid
- Haar en nagels die snel afbreken
- Gewrichtspijn
- Geïrriteerd gevoel
- Vermoeidheid
Als je langdurig teveel selenium binnenkrijgt heb je een hoger risico op ziektes als diabetes en prostaatkanker. Verder is een ‘nadeel’ van paranoten dat ze zo lekker zijn en een hoge ‘dooreetfactor’ hebben. Wat dat betreft is het maar goed dat je ermee op moet letten vanwege de hoeveelheid selenium!
Als je rekening houdt met bovenstaande tips, kun je rustig van paranoten genieten. In de EetLijn recepten maken we er ook regelmatig gebruik van. Eet ze dus gerust, ook elke dag, maar met mate.
