Je ligt in bed en je hebt alsmaar een tintelend, rusteloos gevoel in je benen. Je kunt ze zelfs niet eens stilhouden. En slapen, ho maar! Als je dit herkent, kan het best zijn dat je last hebt van rusteloze benen oftehwel het Restless Legs Syndrome (RLS). Wat het precies is, en wat je eraan kunt doen, lees je in dit blog.
Wat zijn rusteloze benen of RLS?
RLS is de afkorting van Restless Legs Syndrome. Letterlijk betekent dat ‘rusteloze benen syndroom’. RLS is een aandoening van het centrale zenuwstelsel waarbij je een onbedwingbare drang hebt om je benen te bewegen. Je hebt daar vooral tijdens rust last van. ’s Avonds en ’s nachts is het daardoor erger dan overdag. Als je je benen beweegt, nemen de klachten af, maar als je stopt met bewegen nemen de klachten weer toe. Als je RLS hebt, heb je daardoor vaak ook moeite met in slaap komen en in slaap blijven. Het gekke is dat onderzoek heeft uitgewezen dat slapeloze nachten niet het gevolg zijn van RLS. Bij proefpersonen bleek dat toen het RLS was weggenomen, door medicatie, de slapeloze nachten niet minder werden. Het gaat hier dus niet (alleen) om oorzaak en gevolg.
Mogelijke bijkomende klachten
Een deel van de mensen met RLS heeft daarnaast last van kortdurende, schokkende bewegingen van de armen of benen tijdens de slaap. Dit wordt Periodic Limb Movement Disorder genoemd. Vaak merkt een ander deze schokken op en niet de patiënt zelf. Die nachtelijke schokken kunnen je slaap behoorlijk verstoren en daardoor hebben ze een negatieve invloed hebben op je algehele welzijn: je krijgt niet voldoende rust en raakt steeds vermoeider. Soms komt Periodic Limb Movement Disorder samen met RLS voor, maar het kan ook op zichzelf staan.
Wat zijn de symptomen van RLS?
RLS heeft meer symptomen dan ‘alleen maar’ beweegdrang van je benen. Er zijn veel meer klachten die er ook bij kunnen horen:
- Een onaangenaam jeukend, kriebelend of rusteloos gevoel in je benen.
- Branderige benen in bed.
- Het gevoel alsof er beestjes over je benen lopen.
- Zere en pijnlijke benen in rust en tijdens het slapen.
- Kramp in de benen tijdens het slapen
Hoe vaak komt het voor?
RLS komt relatief vaak voor: 1 op de 20 mensen heeft er last van. Vooral mensen van middelbare leeftijd en ouder krijgen ermee te maken. Vrouwen hebben er 2x zo vaak last van als mannen. Er zijn ook vrouwen die er last van krijgen tijdens de zwangerschap. Daar kom ik hieronder nog op terug.
Welke vormen van RLS zijn er?
Rusteloze benen zijn onder te verdelen in twee vormen: de primaire en de secundaire vorm. Bij de primaire vorm is de oorzaak maar gedeeltelijk bekend. Er lijken wel verbanden te zijn tussen RLS en verstoring van bepaalde processen in het lichaam, maar wat daar dan weer de oorzaak van is, is niet altijd duidelijk.
Bij de secundaire vorm is een andere aandoening de oorzaak van rusteloze benen. RLS is dan het gevolg. Het kan dan gaan om o.a.:
- De ziekte van Parkinson. Dit heeft te maken met de dopamine-huishouding. Ook bij de primaire vorm speelt dopamine vaak een rol. Ook andere neurologische stoornissen kunnen RLS veroorzaken.
- Diabetes type 2
- Coeliakie
- Nierfunctiestoornissen
Wat is de oorzaak van rusteloze benen?
De exacte oorzaak van RLS is onbekend. Bij sommige patiënten is de aandoening (deels) erfelijk bepaald. Toch zijn er bij onderzoek wel verbanden gevonden tussen RLS en verstoring van bepaalde processen en vitamine- en mineralentekorten. Ik zet een paar aspecten op een rij.
- Verstoring in de dopamine-huishouding. Dopamine is een neurotransmitter: een signaalstof in de hersenen. Dit zorgt o.a. voor de prikkeloverdracht vanuit de hersenen naar de spieren . Als hierin iets mis gaat, kan RLS het gevolg zijn. Ook slapeloze nachten kunnen te maken hebben met een verstoring in dit proces.
- Tekort aan ijzer. IJzer is een essentiële stof voor de aanmaak van dopamine. Wanneer de ijzeropname is verstoord, heeft dit direct effect op de afgifte van dopamine. Sommige vrouwen krijgen tijdens de zwangerschap last van RLS. Dit heeft te maken met een ijzertekort en hormoonschommelingen. Na de zwangerschap gaat RLS dan vanzelf weer over. Zelf heb ik daar ook last van gehad. Mijn fysiotherapeut gaf me een fijne oefening mee die ik elke avond voor het slapengaan deed: Ga op je handen en knieën zitten en maak zo’n 20x achter elkaar heel rustig afwisselend een holle en bolle rug. Mij hielp het goed!
- Glutamaat. Ik heb het vaker over deze beruchte stof, ook wel bekend onder de aanduiding E621 of gistextract. Het is een smaakversterker, die in heel veel bewerkte voedingsmiddelen zit. Deze stof zorgt ervoor dat je alsmaar door blijft eten en niet verzadigd raakt, maar het kan nog veel meer nare gevolgen hebben. Een teveel aan glutamaat kan mede epilepsie en de ziekte van Parkinson veroorzaken. Ook kan het ervoor zorgen dat je last krijgt van RLS. Helaas is het nog niet zo makkelijk om weinig of geen glutamaat binnen te krijgen, want op etiketten worden vaak schuilnamen gebruikt voor E-nummers, ook voor deze stof. Lees altijd goed wat er op etiketten staat en let in ieder geval op namen als gistextract, smaakversterkers, natuurlijke aroma’s.
- Tekorten aan foliumzuur en vitamine B12
- Te traag werkende schildklier
- Sommige medicijnen. Check dus de bijsluiter van eventuele medicatie die je gebruikt, als je last hebt van RLS en overleg met je arts.
- Langdurige stress en burn-out
- Magnesiumtekort
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op basis van de klachten die iemand beschrijft. Met bloedonderzoek kan worden vastgesteld of er sprake is van bijvoorbeeld een ijzertekort. Heel soms vindt aanvullend onderzoek plaats, zoals een slaaponderzoek.
Welke behandeling is mogelijk bij rusteloze benen?
Er is niet heel veel te behandelen aan RLS. Uiteraard kan een onderliggende ziekte, aandoening of tekort aan vitamines en mineralen wel vaak behandeld worden. Als RLS veroorzaakt wordt door medicijnen, kunnen die wellicht gestopt of vervangen worden.
Soms kan de arts medicijnen voorschrijven. Het gaat dan om best zware medicatie, die vaak ook weer veel nare bijwerkingen heeft.
Voeding en leefstijl: vermijden
Ondanks dat er nauwelijks behandeling mogelijk is voor RLS, sta je niet met lege handen. Er zijn veel aspecten in voeding en leefstijl die kunnen helpen. Eerst een aantal dingen die je beter kunt vermijden:
- Vermijd E621. Veel van mijn cliënten van De EetLijn vertellen me dat ze veel minder last of zelfs helemaal geen last meer hebben van RLS. Dat komt doordat De EetLijn Methode alleen maar gebruik maakt van verse producten en nooit sterkt bewerkte producten uit de supermarkt gebruikt. Wil je ze het uitproberen, volg dan de recepten van De EetLijn en kijk of dit voor jou ook werkt.
- Laat alcohol staan.
- Stop met roken.
- Drink geen koffie en/of zwarte thee voor het slapen gaan.
- Eet geen snelle suikers. Die zorgen voor verstoring van de aanmaak van dopamine.
- Laat intensief bewegen vlak voor je gaat slapen achterwege. Hierdoor komen je benen niet tot rust.
- Vermijd zoveel mogelijk stress.
Voeding en leefstijl: wél doen
- Zorg voor voldoende, matige beweging. Doe dat vooral overdag. Denk aan een rustige wandeling, wat vaker de trap nemen en zitten afwisselen met bewegen.
- Houd vaste slaap- en waaktijden aan.
- Probeer ’s avonds tot rust te komen, zodat je ontspannen naar bed gaat.
- Doe oefeningen die de bloedsomloop stimuleren.
- Zorg voor een gezond gewicht, omdat overgewicht de dopamine-huishouding verstoort.
- Eet voldoende verse, onbewerkte voeding met een lage glycemische idex, rijk aan magnesium, vitamine B12, vitamine C en ijzer. De Eetlijn Methode voorziet daarin.
Welke supplementen kunnen helpen bij rusteloze benen?
Naast voeding en leefstijl zijn er ook een aantal supplementen die bij kunnen dragen aan de verlichting van de klachten bij RLS. Doe dit wel in overleg met een orthomoleculair therapeut voor de juiste dosering en vorm die goed opneembaar is. Als je medicijnen gebruikt, overleg dan ook met je arts.
- IJzer (alleen bij ijzertekort)
- Vitamine B12
- Foliumzuur
- Vitamine C
- Magnesium
- L-taurine
- Mucuna pruriens
- D- ribose
RLS is niet levensbedreigend, maar kan wel ernstige vormen aannemen in de last die je ervan hebt en de gevolgen ervan. Probeer dus de bovenstaande tips zeker uit! Wie weet helpen ze je om je klachten te verlichten of kun je iemand anders ermee helpen.
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en ik zoek een coach bij jou in de buurt.
Wil je meer lezen over de rol van dopamine en de ziekte van Parkinson? https://www.deeetlijn.nl/parkinson-de-oorzaken-en-symptomen-en-6-tips-wat-je-zelf-kunt-doen/
Wil je meer lezen over een goede slaap? https://www.deeetlijn.nl/slaapproblemen-en-12-tips-die-jou-kunnen-helpen/
Heb je belangstelling voor genoemde supplementen?
https://shop.deeetlijn.nl/product/vitamine-c-plus-60-stuks/
https://shop.deeetlijn.nl/product/calcium-magnesium-met-d/
https://shop.deeetlijn.nl/product/de-eetlijn-dubbel-m-multivitamines-en-multimineralen/ Hierin zit ook vitamine B12, foliumzuur, vitamine C en magnesium
