Schildklierklachten en toch niet ‘ziek’? Met 9 tips om direct mee aan de slag te gaan!

Veel mensen, vooral vrouwen, hebben te maken met allerlei vage en algemene klachten, waarvoor geen oorzaak gevonden wordt. Het kan gaan om bijvoorbeeld een droge huid, kouwelijkheid, vermoeidheid, somberheid en spijsverteringsproblemen. Als je voor dergelijke klachten naar de arts gaat, wordt vaak de schildklierwerking gecontroleerd. Die lijkt dan goed te functioneren. Toch kunnen die klachten wel degelijk met de schildklier te maken hebben. Hoe kan dat, en wat is eraan te doen? Daarover vertel ik je meer in dit blog.

Waar ligt de schildklier en hoe werkt hij?

Aan de voorkant van de hals zit de schildklier, tegen de luchtpijp aan. Hij heeft de vorm van een vlinder. Het is een orgaan dat een belangrijke rol speelt in ons hele hormoon orkest. De schildklier is onderdeel van een ingewikkeld terugkoppelingssysteem. De hypofyse meet de hoeveelheid schildklierhormonen in het bloed. Als er te weinig T4 (schildklierhormoon) is, stuurt hij TSH (Thyroid Stimulerend Hormoon) naar de schildklier. Die gaat dan T4 produceren. Vervolgens moet dit omgezet worden in T3 (het actieve schildklierhormoon) om zijn functies uit te kunnen voeren. Als er genoeg is, gaat er weer een seintje terug, waardoor de hypofyse minder TSH afgeeft. De schildklier is verbonden met vele andere hormoonsystemen, zoals de geslachtshormonen en de regeling van de bloedsuikerspiegel.

Welke functies heeft de schildklier?

Bij heel veel lichaamsprocessen is de schildklier direct of indirect betrokken. Ik noem de belangrijkste functies van de schildklier.

• Stofwisseling en groei
• Lichaamstemperatuur en het reguleren van temperatuurschommelingen
•  De aanmaak van energieaanmaak in de cellen
• Groei en ontwikkeling
• Mentaal welbevinden door de invloed op de aanmaak van neurotransmitters (serotonine, dopamine, adrenaline o.a.)
• Betrokkenheid bij enzymen die de spijsvertering regelen
• Vruchtbaarheid

Hoe kan de schildklier ziek worden?

Er zijn verschillende ziekten van de schildklier bekend. In de basis gaat het dan om te hoge of te lage activiteit. In dit blog gaat het niet om specifieke ziekten van de schildklier. Die wil ik hier alleen noemen.

1. Te hoge activiteit van de schildklier (hyperthyreoidie) wordt meestal veroorzaakt door de ziekte van Graves. Dit is een auto-immuunziekte.
2. Te lage activiteit (hypothyreoidie) kan verschillende oorzaken hebben.
   – Schildklierontsteking, met de ziekte van Hashimoto tot gevolg. Ook dit is een auto-immuunziekte.
   – Ziekte van De Quervain, ook een schildklierontsteking, waarschijnlijk veroorzaakt door een virus
   – Schildklierontsteking na immuuntherapie

Welke schildklierklachten kunnen er zijn zonder dat de schildklier zelf ziek is?

Er kan echter nog een probleem met de schildklierwerking zijn, zonder dat de schildklier zelf ziek is. Bloedwaardes van T4 en TSH lijken in orde, maar toch heb je last van klachten die passen bij een te traag werkende schildklier. Er is zelfs een naam voor bedacht: Non Thyroid Ilness Syndrome  (NTIS). In feite is het vaak een aanpassingsreactie van het lichaam op chronische stress. Juist omdat de schildklier betrokken is bij zoveel lichaamsprocessen en (hormoon)systemen, kan dit vele gevolgen hebben. Je kunt dan denken aan de volgende klachten:

• Obstipatie
• Het vaak koud hebben
• Vocht vasthouden (vooral bij oogleden en in het gezicht en in de onderbenen)
• Depressie zonder aanwijsbare oorzaak
• Droge huid
• Verminderde vruchtbaarheid
• Gewichtstoename en moeilijk afvallen
• Vermoeidheid
• Cholesterol uit balans
• Hersenmist
• Haaruitval
• Lage hartslag
• Heesheid

Waarom worden deze klachten niet gediagnostiseerd?

Als je met dit soort klachten bij de dokter komt, en de bloedwaarden zijn normaal, zal je geen diagnose van hypothyreoïdie krijgen. Dat kan verschillende redenen hebben.

1. Meestal wordt de actieve T3 waarde niet bepaald. De arts gaat er dan van uit dat de omzetting van T4 naar T3 ook goed verloopt, wat lang niet altijd het geval is.
2. Ook kan er rT3 (een inactieve vorm van T3) gevormd worden, wat een rem zet op de hele stofwisseling. Dit wordt vrijwel nooit gemeten.
3. De bandbreedten voor de normaalwaarden van TSH en T4 zijn behoorlijk ruim. Eigenlijk is een TSH boven de 2 al een signaal dat er vertraagde activiteit is.
4. Het moment waarop geprikt wordt, maakt uit omdat de hoeveelheid TSH over de dag heen schommelt. Daarom wordt vaak ’s morgens geprikt. In de middag kan het een vertekend beeld geven.
5. Er is verschil tussen schildklierhormonen die gebonden zijn aan bindingseiwitten en vrije hormonen. Alleen vrije hormonen kunnen hun functie uitvoeren. Helaas worden de vrije T3 en T4 vaak niet bepaald.
6. Cellen kunnen resistent worden tegen verschillende hormonen. Ook bij schildklierhormonen kan dit het geval zijn. Dat zie je echter niet in bloeduitslagen terug.
7. Bovendien kan het gebeuren dat je wél een diagnose van een te traag werkende schildklier krijgt, maar er niet verder gekeken wordt naar de oorzaak daarvan. De oorzaak van de oorzaak van je klachten dus. En die oorzaak kan heel divers zijn.

Hoe kun je zelf testen of je schildklier goed werkt?

Lang niet alle schildklierproblemen worden dus door middel van bloedonderzoek opgespoord. Maar hoe kun je dan weten of je schildklier naar behoren functioneert? Er is een test die een aardig grote betrouwbaarheid heeft en die je eenvoudig zelf kunt uitvoeren: de Barnes temperatuurtest. Je moet daarvoor gedurende 3 dagen voordat je opstaat je temperatuur meten met een digitale thermometer (onder je oksel). Leg ’s avonds de thermometer al klaar. Als je 3 achtereenvolgende dagen een temperatuur beneden 36,5 graden Celsius hebt, wijst dit op te lage activiteit van de schildklier of verwante hormonen (van hypofyse of bijnieren). De verklaring is dat bij een lagere temperatuur de werking van vele enzymen een stuk lager is. En juist enzymen zijn ontzettend belangrijk voor vele lichaamsprocessen die te maken hebben met energie aanmaak en dus ook de activiteit van onze hormonen. Overigens kan ook verzuring zorgen voor verminderde enzymwerking.

Wat kunnen de oorzaken zijn van dit soort schildklierklachten?

Juist omdat de schildklier een cruciale rol speelt in zoveel lichaamsprocessen en er zoveel verbanden zijn met andere hormoonsystemen, kan ontregeling op veel verschillende plekken ook weer de schildklier ontregelen. Ik zet een aantal oorzaken op een rij.

• (Chronische) stress is misschien wel de allerbelangrijkste oorzaak waardoor je schildklier uit balans kan raken. Dit heeft een directe relatie met ‘bijnieruitputting’. Ik zet dit tussen aanhalingstekens, omdat de bijnieren zelf niet uitgeput raken, maar de gevolgen van bijnieren die overvraagd worden groot zijn: een disbalans in vele andere orgaansystemen, o.a. de schildklier. Hier kun je meer lezen over bijnieruitputting: https://www.deeetlijn.nl/bijnieruitputting-cortisol-en-burn-out-met-18-tips-om-direct-toe-te-passen/ Bij chronische stress is cortisol vrijwel constant verhoogd. Dit remt de aanmaak van schildklierhormonen én de omzetting van T4 naar T3. Hypothalamus en schildklier krijgen dan constant de opdracht om meer hormonen te produceren, maar die worden door cortisol ook weer geblokkeerd. Dit zorgt ervoor dat de schildklier ook ‘uitgeput’ raakt.
• Roken zorgt door de aanwezigheid van cadmium in tabak dat de receptor van thyroxine (schildklierhormoon) blokkeert. Omdat roken de stofwisseling activeert, merk je niet zo snel op dat de werking van de schildklier niet optimaal is.
• Ook oxidatieve stress (eenvoudig gezegd betekent dit dat er een tekort aan antioxidanten is) kan zorgen voor schildklierklachten. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals laaggradige ontsteking, chronische stress, te hoge bloedsuikerspiegels. Anderzijds kunnen schildklieraandoeningen ook zórgen voor oxidatieve stress doordat de mitochondriën minder goed werken en daardoor meer vrije radicalen produceren.
• Diëten. Als je te weinig calorieën binnen krijgt, gaat het lichaam in de spaarstand. De schildklier zorgt dan voor minder aanmaak van T3 en meer rT3. Een crashdieet is daarom nooit een goed idee. Liever eet je puur en onbewerkt met veel antioxidanten en een lage GI.
• Niet goed werkende darmen. Zeker bij autoimmuunziekten als de ziekte van Graves en de ziekte van Hashimoto speelt een verstoord microbioom een belangrijke rol. Bovendien is dit ook een belangrijke factor bij oestrogeen dominantie, wat ook een oorzaak van schildklierklachten is. Daarnaast kunnen ook bepaalde darmbacteriën de schildklier aanzetten tot activiteit.
• De lever heeft bij vele hormonen een cruciale rol. Ook voor de schildklier. En dat gaat op verschillende manieren. Bescherming tegen vrije radicalen, de ontgifting van toxische stoffen (denk aan zware metalen, xeno-oestrogenen, medicijnen) zijn enkele van de taken waar de lever tegenwoordig nogal druk mee is. Daardoor komt hij niet toe aan de aanmaak van T3.
• Snelle suikers kunnen insulineresistentie tot gevolg hebben. Dit heeft veel invloed op verschillende hormoonsystemen, die onderling verbonden zijn. Schommelingen in de bloedsuikerspiegel vormen stress voor het lichaam. Bovendien zorgt het op termijn voor laaggradige ontstekingen.
• Voedingstekorten kunnen zorgen voor schildklierklachten. Dat is ook wel logisch, omdat bij alle processen waar de schildklier bij betrokken is veel energie (en dus voedingsstoffen) nodig zijn. Als het lichaam niet kan beschikken over voldoende voedingsstoffen, raakt alles uit balans. Dat kan zomaar gebeuren als je veel producten met fytinezuur eet, waardoor belangrijke mineralen minder goed kunnen opgenomen worden. Verder is een oorzaak daarvan ook dat in groenten en fruit tegenwoordig veel minder vitamines en mineralen zitten, o.a. door een uitgeputte bodem. Veel medicijnen zorgen voor extra uitscheiding of verminderde opname van mineralen en/of vitamines. Als je die niet aanvult, kun je een tekort krijgen.

Welke voedingsstoffen zijn vooral nodig voor een gezonde schildklierwerking?

Als we concreet kijken naar de voedingsstoffen die de schildklier, in samenhang met andere hormoon- en orgaansystemen, nodig heeft, zijn de volgende voedingsstoffen in ieder geval van belang:
L-Tyrosine (een aminozuur)
Jodium
IJzer, zink, selenium, magnesium
Vitamine A, B12, C en D
Omega 3 (in voeding én supplement)

Wat kun je zelf doen voor een goede schildklierwerking met voeding en leefstijl?

Gelukkig is er heel veel wat je zelf kunt doen om je schildklier te ondersteunen. Ik geef je een aantal belangrijke tips.

1. Eet puur en onbewerkt. Dit is echt de basis van een gezond voedingspatroon. Daarbij is een ruime hoeveelheid groenten en fruit met mate van belang. Zo krijg je vitamines, mineralen, spoorelementen, vezels en antioxidanten binnen. Eet gezonde vetten.
2. Zorg voor voldoende jodium. In dit blog kun je meer lezen over jodium: https://www.deeetlijn.nl/jodium-hoe-merk-je-een-tekort-en-welk-voedsel-bevat-er-veel-van/
3. Voeding die veel van het aminozuur L-tyrosine bevat. Dit aminozuur is zeer belangrijk voor de aanmaak van schildklierhormonen. Je vindt het in o.a. kaas, eieren, rundvlees, vis, amandelen, pecannoten, sesamzaad, pompoenpitten en avocado’s.
4. Daarbij is ook vitamine C nodig om de omzetting van tyrosine naar dopamine te kunnen maken. Zeker als je veel stress hebt, is extra vitamine C nodig.
5. Pas op met voeding met veel goitrogenen. Dit zijn antinutriënten die de schildklierwerking kunnen vertragen. Dit komt doordat ze de opname van zink, jodium en selenium belemmeren. Goitrogenen zitten vooral in soja, lijnzaad en rauwe koolsoorten. Wees je daarbij ook bewust dat niet-biologisch vlees ook veel soja bevat omdat het in het veevoer zit.
6. Vitamine B12, samen met zink, selenium, magnesium en ijzer. Deze nutriënten zijn aanwezig in vlees, eieren, vis, pompoenpitten, zonnebloempitten, amandelen, groene groenten, paranoten.
7. Beweging is van groot belang omdat dit de stofwisseling stimuleert. Zeker als je het nuchter doet, of voor de maaltijd. Denk daarbij om zowel duur- als krachttraining.
8. Ontspanning en rust zijn ook belangrijke elementen. De slogan van vroeger ‘Rust, reinheid, regelmaat’ was zo gek nog niet. Voor alles is een tijd: eten, slapen, rusten en ontspannen. Houd zoveel mogelijk de biologische klok aan.
9. Je stofwisseling versnellen met voeding. Wist je dat er voedingsmiddelen zijn die de stofwisseling kunnen activeren? Dat geldt bijvoorbeeld voor eiwitten (maar ook weer niet teveel) en gezonde vetten. Daarnaast zorgen gember, kurkuma, peper, chilipeper en cayennepeper, ui, knoflook, kokosolie en MCT-olie, groene thee en koffie ook voor versnelling van de stofwisseling. Handig om te weten!

Wat kan de EetLijn Methode betekenen?

Als je last hebt van de genoemde klachten die met een verstoorde hormoonbalans te maken kunnen hebben, ben je bij de EetLijn Methode op het juiste adres. Alle elementen die van belang zijn voor het herstellen (of voorkomen) van dit soort uitdagingen zitten daarin, zowel in voeding als in leefstijl. Je wordt bij de hand genomen en je krijgt persoonlijke begeleiding. En, niet onbelangrijk: je kunt heerlijk eten zonder gedoe. Intussen werk je aan je algehele gezondheid. Wat wil je nog meer?

Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl dan wordt er contact met je opgenomen.
Heb je belangstelling voor een goed omega 3 supplement? https://shop.deeetlijn.nl/product/de-eetlijn-omega-3-capsules/
Je kunt de omega 3 het beste bestellen bij je eigen EetLijnCoach, als je die hebt. Je kunt ook vragen naar een verkoopadres bij jou in de buurt. Beide niet aan de orde, dan kun je het thuis laten bezorgen door te klikken op deze link.