Vroege signalen bij kanker: Wees alert op deze 19 symptomen

Kanker sluipt vaak stilletjes binnen met signalen die gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Juist daarom is het belangrijk om alert te zijn op kleine veranderingen in je lichaam. In dit blog bespreken we 19 vroegtijdige symptomen die, hoewel ze vaak onschuldig lijken, toch reden kunnen zijn om even stil te staan en eventueel medisch advies in te winnen. Niet om angst aan te jagen maar om bewustzijn te vergroten!

Situatie in Nederland

Elk jaar krijgen zo’n 110.000 mensen in Nederland de diagnose kanker. Hoewel de behandelingsmogelijkheden en de overlevingskansen flink toegenomen zijn, blijft het een heftige diagnose. Overigens is kanker niet één ziekte, maar eerder een verzamelnaam: er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker met verschillende eigenschappen en andere behandelingen. De diagnose lijkt vaak plotseling gesteld te worden, maar er is een ontwikkeling aan vooraf gegaan. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter de behandelingsmogelijkheden. Daarom in dit blog aandacht voor welke symptomen zouden kunnen wijzen op kanker in een vroeg stadium.

Wat is kanker?

In een gezond lichaam gaat de celdeling heel gereguleerd. Als er foutjes zijn, worden die hersteld door het lichaam zelf: de kapotte cellen worden opgeruimd. Als er iets mis gaat in de cellen en het lukt het lichaam niet meer om deze cellen op te ruimen, begint er kanker te ontstaan. Uiteindelijk gaat de celdeling veel en veel sneller dan bij gezonde weefsels. Dat is het gemeenschappelijke kenmerk van alle kankersoorten. Zo ontstaat een tumor, een gezwel. Vaak groeit dit ook door in het gezonde weefsel (organen, bloedvaten of zenuwen) of het gaat daar tegenaan drukken. Ook kan het zich verspreiden naar andere lichaamsdelen. Dan spreek je over uitzaaiingen.

Hoe ontstaat kanker?

Het lijkt alsof er pas kanker is als er een tumor wordt waargenomen door jezelf, de arts of op een foto. De meeste kankersoorten ontstaan echter over jaren, al zijn er ook zeer snel groeiende tumoren. Al lang voordat er daadwerkelijk een tumor is, gaan er al allerlei processen mis op celniveau. Eén van de belangrijkste aanleidingen is het aanwezig zijn van laaggradige ontstekingen. Die kunnen DNA-schade veroorzaken en zorgen voor een gunstiger klimaat voor tumorcellen. Bovendien leiden laaggradige ontstekingen tot andere gezondheidsuitdagingen waardoor o.a. het immuunsysteem verzwakt wordt. Als het immuunsysteem verzwakt, kan het lichaam minder goed de ‘ontspoorde’ cellen opruimen. In dit blog kun je meer lezen over het ontstaan van ziekte: https://www.deeetlijn.nl/reckeweg-en-de-6-stadia-bij-het-ontstaan-van-ziekten-met-7-tips-ter-ondersteuning-van-je-ontgiftingssysteem/. Ook chronische ontstekingen kunnen leiden tot een verhoogd risico op kanker, vooral bij maag-, lever-, long- en darmkanker.

Wat zijn oorzaken en risicofactoren voor het ontstaan van kanker?

Naast het bovenstaande mechanisme zijn er nog meer risicofactoren en oorzaken van het ontstaan van kanker. Lang niet altijd is er heel duidelijk een oorzaak aan te wijzen. Het zijn algemene risicofactoren en oorzaken.

Genetische mutaties (afwijkingen in het DNA van cellen). Dit kan erfelijk zijn of veroorzaakt worden door omgevingsfactoren. Daarbij kun je denken aan roken, UV-straling en blootstelling aan chemische stoffen zoals bijv. PFAS of cocktails van bestrijdingsmiddelen
Verbranding van de huid door zonlicht.
Levensstijl. Hierbij kun je denken aan roken, ongezonde voeding en gebrek aan lichaamsbeweging.
Erfelijke aanleg bestaat voor bepaalde soorten kanker.
Straling uit bodem, heelal, bouwmaterialen, industrie en röntgenfoto’s.
Langdurige infecties (HPV, Hepatitis BC, Helicobacter pylori, chronische darmontstekingen)

Welke symptomen kunnen wijzen op kanker?

Omdat er zoveel verschillende soorten kanker zijn, is het ondoenlijk om een compleet overzicht te geven van vroege signalen. Ook zijn het vaak vage symptomen, die bij niet alleen bij kanker, maar ook bij andere gezondheidsproblemen kunnen passen. Het is dus ook absoluut niet de bedoeling om je bang te maken. Wel is het een oproep om je eigen lichaam goed te leren kennen en in de gaten te houden. Als er veranderingen zijn, plotseling of over enige tijd, ga dan naar je huisarts. Je kunt denken aan de volgende signalen:

Onverklaarbaar gewichtsverlies: als je zonder duidelijke reden in korte tijd meer dan 5 kg gewicht verliest is het goed om onderzoek te laten doen. Dit geldt ook voor gebrek aan eetlust waarvan je de oorzaak niet weet.
Vermoeidheid is een moeilijk, vaag en algemeen symptoom. Als dit aanhoudt en er is geen verklaring voor kan het te maken hebben met bepaalde vormen van kanker.
Slecht genezende wondjes. Bij een chronische leukemie kan het voorkomen dat je heel kleine wondjes hebt die maar niet willen genezen, of je blijft maar verkouden of hebt andere infecties.
Pijn die niet weggaat of steeds erger wordt. Vaak is pijn pas een later symptoom, maar bij bijvoorbeeld botkanker kan het een vroeg symptoom zijn.
Veranderingen in de stoelgang: vaker, minder vaak (obstipatie) of bloed in de ontlasting zijn altijd redenen om de huisarts te raadplegen.
Veranderingen bij het urineren: vaker, pijn bij het plassen of bloed in de urine, ook al is het maar een spoortje bloed.
Moeilijk kunnen slikken of pijn bij het slikken. Soms zeggen mensen ook dat ‘het eten niet wil zakken’. Dit zijn ook alarmsymptomen.
Bloedende of jeukende moedervlekken of wratten, of veranderingen in kleur of grootte.
Chronische, heftige hoofdpijn die meer dan twee weken aanhoudt en niet verklaarbaar is (en ook niet reageert op pijnstillers).
Verdikkingen of knobbeltjes op welke plek dan ook in je lichaam.
Problemen met de stem (heesheid) of langdurig hoesten.
Overmatige blauwe plekken die plotseling ontstaan op ‘vreemde’ plekken (zonder stoten).
Aanhoudende koorts of nachtelijk zweten.
Jeukende of gele huid of oogwit.
Ongebruikelijk bloeden of ongebruikelijke afscheiding uit de vagina.
Buik- of rugpijn waarvan je de oorzaak niet weet. Dit kan zowel doffe, continue pijn zijn als scherpe pijn zijn die komt en gaat.
Brandend maagzuur, hikken en boeren waarvan je de oorzaak niet weet.
Kortademigheid of pijn op de borst.
Aanhoudend opgeblazen gevoel en/of een gezwollen buik.

Wat kun je doen om jezelf in de gaten te houden?

Omdat kanker meestal langzaam groeit, is het belangrijk om regelmatig jezelf te (laten) checken. De genoemde signalen kunnen een signaal zijn van een al langer durend proces, maar ook een eerste signaal van een heel snel groeiende tumor. De volgende checks kunnen daarbij helpen:

Controleer regelmatig je borsten op onregelmatigheden (veranderingen). Vergeet daarbij ook niet in de spiegel te kijken. Vaak zijn veranderingen eerder te zien dan te voelen.
Check ook je oksels en liezen.
Voor mannen: onderzoek (bevoel) je testikels.
Ook een jaarlijkse check van de PSA waarde kan helpen om vroegtijdig prostaatkanker op te sporen. Overigens zijn niet alle afwijkingen daarvan meteen een signaal van kanker. Wel is het zinvol om verder te laten onderzoeken waarom de waarde verhoogd is.
Thermografie is een niet belastende manier om fysiologische veranderingen in beeld te brengen. Zo kunnen ook laaggradige ontstekingen (die oorzaak kunnen zijn van heel veel chronische ziekten en uiteindelijk ook uit kunnen monden in kanker) zichtbaar worden. Dit is pas echt preventie! Thermografie van de borsten is het meest bekend, maar het kan van het hele lichaam gedaan worden. Dit kan heel veel inzicht in je eigen gezondheid geven, zeker als je het periodiek laat herhalen. Helaas wordt dit niet vergoed.
Als je vage klachten hebt die enkele maanden duren, waarvan je geen idee hebt wat de oorzaak is, ga dan naar de huisarts en bespreek ze. Mogelijk kan een eenvoudig bloedonderzoek al veel helderheid opleveren en veel narigheid voorkomen. Besef dat allerlei symptomen niet meteen met kanker te maken hoeven te hebben. De huisarts is er ook om je gerust te stellen!

Wat kun je doen met voeding en leefstijl?

De EetLijn is gericht op preventie d.m.v. voeding en leefstijl, om zodoende ziekte te voorkomen én je lichaam GEZOND(er) te houden en/of te maken. Daarin is heel veel wat je zelf kunt doen. Dat is overigens geen enkele garantie dat je gezond blijft. Gezondheid is veel ingewikkelder dan simpelweg gezond eten en leven, want er zijn veel meer invloeden die een rol spelen. Als je ziek wordt kun je nooit zeggen dat het ‘je eigen schuld’ is. Je kunt wel de risico’s op ziekte beperken. Dat kun je doen door voeding en leefstijl. Onderschat de invloed van leefstijl niet. Dit is minstens even belangrijk als voeding. Daarover wordt steeds meer bekend. Je kunt denken aan de volgende ‘maatregelen’:

Gezonde voeding: zoveel mogelijk puur en onbewerkt en koolhydraatbewust.
Zorg voor een gezond gewicht. Vetcellen zijn gevoeliger voor ziekte dan spiercellen.
Ondersteun je voeding met basissuppletie. Je mag denken aan een goede multi en Omega 3.
Zorg voor zo min mogelijk hormoonverstorende stoffen. Door biologische voeding, waarbij geen of minder bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, cosmetica en verzorgingsproducten zonder hormoonverstorende stoffen. Denk ook aan bewaarbakjes zonder BPA. (bisfenol A)
Dagelijkse beweging.
Verstandig gebruik van de zon.
Stressmanagement door regelmatig te ontspannen en positief en dankbaar in het leven te staan. Ook betekenisvolle contacten met anderen spelen daarbij een grote rol. Denk maar aan de blue zones waarbij sociale contacten een van de belangrijkste factoren zijn waardoor mensen schijnbaar moeiteloos tot op hoge leeftijd gezond blijven.
Geen (grote hoeveelheden) alcohol gebruiken.
Niet roken.
Herstel van trauma’s.

Welke supplementen kunnen helpen ontstekingen te voorkomen, mogelijk voorlopers van kanker?

Vitamine D omdat die een rol speelt in het immuunsysteem en celgroei. Lage niveaus worden geassocieerd met een verhoogd risico op bepaalde kankers, zoals borst-, darm- en prostaatkanker.
Curcumine (uit kurkuma vanwege de ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen. Er zijn aanwijzingen dat het de groei van kankercellen kan remmen. De biologische beschikbaarheid is laag, dus kies voor het supplement curcuma met peperine voor een betere opname.
Groene thee-extract (EGCG) vanwege krachtige antioxidanten die celbeschadiging kunnen helpen voorkomen. Sommige studies tonen een verband met een lager risico op bepaalde kankers.
Selenium en zink vanwege essentiële mineralen die het immuunsysteem ondersteunen en oxidatieve stress verminderen. Tekorten kunnen het risico op kanker verhogen.
Omega-3 vetzuren omdat ze ontstekingsremmend zijn en mogelijk beschermen tegen bepaalde vormen van kanker, zoals darmkanker.

Let op: Supplementen zijn geen vervanging voor een gezonde leefstijl. Overleg altijd met een arts of diëtist, vooral bij bestaande gezondheidsproblemen of medicijngebruik.

Tot slot

Wellicht zou je willen dat het leven en je gezondheid maakbaar zouden zijn. Helaas is dat niet zo en ik zal de laatste zijn om dat te beweren. Wél is je gezondheid te ondersteunen met voeding en leefstijl. Dat is geen garantie, maar zeker wel risico verlagend. Preventie is het sleutelwoord. Met het thema van deze week in het achterhoofd alle reden om daar vandaag nog mee te beginnen. Liever voorkomen dan genezen.