Verzuring gaat om de balans tussen zuren en basen in ons lichaam – een evenwicht dat essentieel is voor een goede werking van spieren, organen en ons energieniveau. Wanneer dit evenwicht langdurig verstoord raakt, kan dat leiden tot uiteenlopende klachten zoals vermoeidheid, stijfheid of een verminderde weerstand. In dit blog alle ins en outs van verzuring en hoe het komt dat je door je lichaam te ontzuren je weer zoveel fitter gaat voelen en allerlei vage klachten buiten de deur kunt houden.
Wat is verzuring?
Er heerst nogal wat verwarring als het gaat over verzuring. Daarom kijken we eerst naar hoe het lichaam werkt met betrekking tot zuren. Het goed functioneren van vrijwel alle biochemische processen in het lichaam is afhankelijk van een stabiele zuurgraad. Daarom probeert je lichaam altijd om die waarde binnen een kleine marge stabiel te houden. Ons lichaam is altijd op zoek naar evenwicht, homeostase. De zuurgraad is daar een onderdeel van. Bij het bloed is het zelfs zo dat een kleine afwijking al fataal kan zijn. Ons lichaam doet er dus alles aan om dat te voorkomen. De vitale processen gaan altijd voor. Dat heeft gevolgen voor veel andere processen. Als het lichaam veel moeite moet doen om de balans in stand te houden, kan dat ontregeling en gezondheidsklachten tot gevolg hebben. Verzuring is dus eigenlijk niet zozeer de verandering van de pH-waarde, maar de gevolgen van de moeite die het lichaam moet doen om de pH constant te houden. Of, nog anders gezegd: je hoeft je niet af te vragen of je lichaam verzuurd is, maar waarmee je je systeem teveel belast.
De normale zuurgraad
Elk lichaamsvocht heeft zijn eigen optimale pH-waarde: Zo heeft speeksel een pH-waarde van 6,00 – 7,50, urine een waarde van 4,50 – 8,40 en bloed van 7,34 – 7,45 (ideaal = 7,41. Die waarden schommelen dus nauwelijks, omdat het lichaam heel veel moeite doet om de balans te bewaren. Overigens zegt een lage pH van je urine vooral iets over wat je uitscheidt. Het zegt niets over of je bloed te zuur is.
Wat doet het lichaam met zuren?
Als er teveel zuren gevormd worden in het lichaam heeft het verschillende strategieën om daarmee om te gaan, afhankelijk van de soort zuren. Ik noem de belangrijkste:
- Bufferen: opvangen van plotselinge zuurbelasting. Hiervoor is bicarbonaat nodig. Dit maakt het lichaam zelf uit CO2 en water. Door het ademen dus.
- Uitscheiden door de nieren.
- Uitstoten van meer koolzuur, een bijproduct van het vormen van zuurstof. Sneller en dieper ademhalen helpt voor de afvoer van koolzuur.
Voor deze processen zijn ook o.a. mangaan, kalium, calcium en zink belangrijk.
Waarom is verzuring een probleem?
Als het in stand houden van de ideale pH-waarde veel moeite kost (als er dus veel belastende factoren zijn), kan dit ten koste gaan van andere processen omdat het ‘onschadelijk maken’ veel energie kost en stoffen nodig heeft om het te kunnen doen. Bovendien worden de zuren die niet op de genoemde manieren ‘onschadelijk’ gemaakt kunnen worden, opgeslagen in het lichaam, vooral in bindweefsel. En daar kunnen ze zorgen voor veel klachten. Het is een lange lijst klachten, die verschillende oorzaken kunnen hebben. Als je klachten hebt waarvoor geen duidelijke oorzaak is, kan het zeker de moeite waard zijn om te overwegen of verzuring een rol kunt spelen. De gevolgen van verzuring kun je onderverdelen in twee stadia:
Stadium 1:
In dit stadium van verzuring zal je over het algemeen de volgende symptomen herkennen:
- Slaapstoornissen
- Obstipatie
- Zure oprispingen
- Beslagen tong
- Cariës
- Witte plekjes in de mond
- Infectie gevoeligheid
- Huidproblemen
- Spierkrampen
- Depressie
- Libidoverlies
- Allergieën
- Vermoeidheid
- Spierkrampen
Als je niets verandert aan voeding en leefstijl, kun je terecht komen in Stadium 2:
- Diabetes type 2
- Jicht
- Hartinfarct
- Reuma
- Beroerte
- Maagzweer
- Botontkalking
Hoeveel kans maak jij dat je verzuurd bent?
Voordat we dieper ingaan op de oorzaken van verzuring heb ik een simpel testje om een indruk te krijgen of jij mogelijk verzuurd bent. Geef voor jezelf eens antwoord op de volgende vragen:
Drink je veel koffie?
Rook je?
Heb je veel stress?
Eet je veel suiker?
Drink je veel alcohol?
Eet je veel bewerkt en gefrituurd voedsel?
Ga je laat naar bed en slaap je slecht?
Beweeg je weinig?
Of sport je juist heel veel?
Sta je veel bloot aan milieu vervuiling?
Als je op 4 van deze vragen met “ja” hebt geantwoord, heb je al een aardige kans dat je lichaam min of meer verzuurd is. Is dat schrikken of valt het mee?
Wat zijn de oorzaken van verzuring?
Vaak krijgt dierlijke voeding de schuld van verzuring. Dat is echter een veel te simpele voorstelling van zaken. Van onze voeding blijft inderdaad na vertering een zure of een basische rest over die door het lichaam verwerkt moet worden. Maar er zijn veel meer situaties en invloeden die een rol spelen bij de vorming van zuren in het lichaam, zoals ook al in het testje naar voren kwam. Ik noem de belangrijkste.
- Chronische stress
- Vaak eten en te veel eten: elke keer als je eet worden er zuren gevormd.
- De kwaliteit van je slaap: door goed slapen herstelt je lichaam het vermogen om de zuur-base balans in evenwicht te houden.
- Oppervlakkig ademhalen: er kan dan minder bicarbonaat worden aangemaakt om zuren te bufferen.
- Chronische activiteit van het immuunsysteem (door laaggradige ontstekingen).
- Insulineresistentie zorgt voor inefficiënte verbrandingsprocessen waarbij meer melkzuur wordt gevormd.
- Overmatig sporten zorgt ook voor verhoging van de zuurbelasting. Voldoende herstel draagt bij aan het versterken van de buffercapaciteit.
- Oxidatieve stress
- Belastende (bewerkte) voeding, o.a. het gebruik van veel snelle koolhydraten zoals suiker, wit meel, brood, pasta’s, rijst.
- Slecht kauwen en te snel eten.
- Milieu invloeden, zoals straling en belastende stoffen.
- Crash diëten
- Veroudering
- Sommige medicatie zorgt voor verminderde opname of verhoogde uitscheiding van mineralen en spoorelementen die juist zo nodig zijn bij het opvangen van zuren.
- Verminderde functie van lever, nieren, longen, schildklier en alvleesklier.
- Te weinig bewegen: de lymfe, die ook een belangrijke rol speelt bij het afvoeren van afvalstoffen, komt dan niet voldoende op gang.
Welke voeding werkt verzurend?
Hoewel voeding niet de enige factor is als het gaat over verzuring, kunnen we er natuurlijk niet omheen. Toch ligt het allemaal wat genuanceerder dan het lijkt. Grofweg zou je kunnen zeggen dat dierlijke producten (en plantzaden, zoals pitten) zuurvormend werken en groente en fruit base vormend. Dat zegt dus niets over de pH waarde van het product zelf, maar over de rest die overblijft na vertering. Vlees en andere dierlijke producten zijn dan zuurvormend doordat het zwavelhoudende aminozuren en/of fosfaten bevat. Producten die kalium-, magnesium- en calciumzouten bevatten (groenten en fruit) zijn basevormend. Uitzonderingen daarop zijn producten met oxaalzuur, zoals rabarber, en fytinezuur, zoals granen. Overigens zijn er verschillende soorten zuren, die op verschillende manieren veroorzaakt en op verschillende manieren opgeruimd worden.
Om je een idee te geven van de verschillende zuren die er zijn:
- Azijnzuur (consumptie van zoetigheden en vet)
- Melkzuur (overmatig sporten)
- Urinezuur (rood vlees)
- Zwavel- en salpeterzuur (varkensvlees en (Franse) kaassoorten)
- Acetylsalicylzuur(pijnstillers)
- Looi- en chlorogeenzuur (koffie en zwarte thee)
- Oxaalzuren (rabarber, spinazie, cacao)
- Koolzuur en fosforzuur (koolzuurhoudende frisdranken)
- Zoutzuur (stress, angst en ergernissen)
Dierlijke producten in de ban?
Als dierlijke producten verzurend werken, lijkt het een logische stap om plantaardig te gaan eten. Maar het is niet zo zwart-wit. Er zijn sowieso vele redenen om niet vegan te eten. Onder andere omdat het aminozuurprofiel van dierlijke eiwitten volledig is, in tegenstelling tot de meeste plantaardige eiwitten. Daarover kun je meer lezen in dit blog: https://www.deeetlijn.nl/eiwitten-een-belangrijke-bouwstof-voor-ons-lichaam-met-veel-tips-om-er-genoeg-van-binnen-te-krijgen/. Juist als er al sprake is van lichamelijke en/of psychische klachten, stress en laaggradige ontstekingen is het lichaam druk met reparatie. Dat vraagt extra eiwitten en rust. Bovendien bevatten dierlijke producten een compleet pakketje aan vitamines en mineralen.
O ja, er is nóg iets waar je rekening mee moet houden
In het kader van verzuring is er nog iets anders om rekening mee te houden. Juist veel plantaardige voedingsmiddelen bevatten antinutriënten: stoffen die de opname van mineralen kunnen bemoeilijken of verhinderen. Juist die mineralen en spoorelementen zijn van groot belang voor heel veel lichaamsprocessen en ook voor het opvangen en uitscheiden van zuren. Over antinutriënten kun je meer lezen in dit blog: https://www.deeetlijn.nl/antinutrienten-stofjes-om-bang-voor-te-zijn-met-6-adviezen-om-meteen-in-praktijk-te-brengen/ Ook zijn het vooral plantaardige producten die voedingsintoleranties veroorzaken. Indirect kan een plantaardig voedingspatroon dus verzuring in de hand werken. Het gaat dus om het geheel van voeding en leefstijl, niet om het simpelweg weglaten van vlees. Integendeel.
Hoe kun je verzuring voorkomen (en herstellen)?
Uit de lange lijst van oorzaken kun je al wel een aantal maatregelen afleiden om verzuring te voorkomen of, indien nodig, te herstellen. Ik zet nog even de belangrijkste zaken op een rij.
- Eet pure, onbewerkte voeding
- Zorg voor een stabiele bloedsuikerspiegel
- Eet voldoende volwaardige eiwitten
- Zorg voor een diepe (buik)ademhaling
- Eet rustig en kauw goed.
- Drink voldoende zuiver water. Let op: Koolzuurhoudende dranken zijn erg verzurend!
- Beperk stress en/of leer er beter mee omgaan.
- Zorg voor een goede slaap.
- Neem ontspanning.
- Beweeg elke dag, maar niet overmatig.
- Gebruik verzorgingsproducten (en verpakkingen van voedsel) zonder hormoonverstorende stoffen.
- Kook je groente kort en gebruik het kookwater, waar vaak veel mineralen uit de groente in terecht komen, voor een saus of soep.
- Gefermenteerde voeding is basisch. Voeg dus elke dag iets wat gefermenteerd is toe aan je voeding.
- Zeewieren bevatten veel mineralen en spoorelementen. Denk daarbij ook aan agar-agar als je niet van zeewieren houdt.
- Brandnetel, zevenblad en paardenbloem zijn prima om te helpen ontzuren. Je kunt ze gebruiken om te stoven of in een soep te gebruiken.
- Zorg dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, evt. met een supplement.
Ontzuringsthee of andere producten: zinvol of niet?
Er wordt nogal eens reclame gemaakt voor zgn. ontzuringsthee. De vraag is of dat zinvol is. Als je kijkt wat erin zit, bestaat het vooral uit allerlei kruiden. Die bevatten… veel mineralen. Dat is dan ook waarop de werking gebaseerd is. Uit het bovenstaande heb je al begrepen hoe belangrijk mineralen zijn in het kader van verzuring. Dit soort thee kan ondersteunen, samen met voeding en leefstijl. Als je vasthoudt aan verzurende eet- en leefgewoontes zal het gebruik van deze thee je niet helpen! Sommige mensen gebruiken baking soda om daarmee verzuring te verminderen. Dit is niet alleen weinig zinvol, omdat je lichaam zelf de zuur-basebalans regelt, het kan zelfs schadelijk zijn als je het vaak gebruikt. Je maag hoort immers zuur te zijn! Dit is van belang voor allerlei processen in de spijsvertering, zowel in je maag als verderop in je darm. Niet doen dus.
Wat kan de EetLijn betekenen?
Zonder arrogant te willen zijn… ik ben er van overtuigd dat als je gaat eten volgens de richtlijnen van De EetLijn, dat je dan al een heel eind kunt komen om verzuring tegen te gaan. Dat kan een enorme verbetering betekenen voor je gezondheid. Er worden met name veel resultaten geboekt bij mensen met reuma of reuma-achtige klachten en spierstijfheid en andere problemen uit de genoemde lijst. Dat heeft te maken met de voeding, leefstijlfactoren en supplementen die we gebruiken. De EetLijn Methode heeft al veel mensen van hun klachten af geholpen of zeer sterk verminderd!
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en er wordt contact met je opgenomen.
