Auto immuunziekten: nare kwalen, maar niet hopeloos! Met 11 tips voor voorkomen en mogelijk genezen!

De ziekte van Crohn, vitiligo, reuma, psoriasis, diabetes type 1… Het zijn allemaal auto-immuunziekten. Deze ziekten kunnen nare klachten geven maar het goede nieuws is dat er vaak heel veel aan te doen is met voeding en leefstijl. Daarover wil ik graag meer vertellen in dit blog.

Wat is een auto-immuunziekte?

Om goed te begrijpen wat een auto-immuunziekte is, kijken we eerst even naar het immuunsysteem. Een goed werkend immuunsysteem beschermt ons lichaam tegen infecties (door bacteriën, virussen en schimmels) en bepaalde soorten kanker. Ook zorgt het immuunsysteem ervoor dat beschadigd weefsel gerepareerd wordt. Dit hele systeem zit vernuftig in elkaar met verschillende mechanismen. We hebben aangeboren afweermechanismen en daarnaast ontwikkelt ons lichaam een groot deel van de immuniteit doordat we in aanraking komen met ziekteverwekkers.

Het immuunsysteem kan doorschieten

Het kan gebeuren dat het immuunsysteem als het ware doorschiet in de bescherming. Het lichaam ziet dan geen verschil meer tussen indringers en de eigen cellen. Daarom reageert het lichaam tegen de eigen weefsels alsof die gewone, goede cellen lichaamsvreemd (en dus gevaarlijk) zijn. Het gaat dan antilichamen of witte bloedlichaampjes aanmaken, die het weefsel aanvallen en vernietigen. Deze acties van een doorgeschoten immuunsysteem kan veel verschillende klachten en ziektes geven. Het kan o.a. gaan om schade aan de lever, nieren, longen, gewrichten, huid of zenuwen. Het ligt er maar aan waar de aanval plaatsvindt. Soms komen verschillende auto-immuunziektes tegelijkertijd bij dezelfde persoon voor. Er zijn ongeveer 100 auto-immuunziektes bekend. Door onderzoek worden er steeds meer aandoeningen ontdekt die te maken hebben met een auto-immuunreactie.

Waarom gaan auto-immuunziekten meestal niet samen met kanker?

Het is opvallend dat mensen die kanker hebben vaak niet tegelijkertijd een auto-immuunziekte hebben, en omgekeerd. De verklaring hiervoor is dat kanker bestaat uit cel woekering, en bij auto-immuunziekten gaat het om afbraak van cellen. De één is gevoeliger voor cel woekering, de ander voor afbraak van cellen. Meestal gaan deze twee vormen van ziekte niet samen, uitzonderingen daargelaten.

Welke soorten auto-immuunziektes zijn er?

Ik noemde al dat er meer dan 100 auto-immuunziekten zijn. We kunnen ze onderverdelen in 2 hoofdgroepen:

• De eerste groep bestaat uit de auto-immuunziekten die één orgaan aantasten. Enkele voorbeelden daarvan zijn de bijnieren (ziekte van Addison), de alvleesklier (diabetes type 1), de schildklier (ziekte van Hashimoto) of de gewrichten (reuma).
• Bij de andere groep auto-immuunziekten gaat het om aantasting van het bindweefsel. Dit kan zich manifesteren door het hele lichaam. Vaak zie je dat het bindweefsel op verschillende plaatsen in het lichaam is aangedaan, of het breidt zich in de loop van de tijd uit. Een voorbeeld daarvan is sclerodermie, wat verhardingen van het bindweefsel geeft in huid en/of organen.

Welke auto-immuunziekten zijn er?

Heel veel auto-immuunziekten zijn wel bekende aandoeningen maar het is niet altijd bij iedereen bekend dat het om een auto-immuunziekte gaat. Ik noem de bekendste.

• Reuma. Deze ziekte kan heel veel vormen hebben. Niet alle vormen van reuma zijn een auto-immuunziekte, maar reumatoïde artritis in ieder geval wel.
• Vitiligo, een chronische huidaandoening die in Nederland voorkomt bij ongeveer 240.000 mensen. Hierbij gaan pigmentcellen kapot waardoor ze geen melanine (de stof die de huid kleur geeft) meer aanmaken. Dit geeft witte vlekken op de huid.
• Diabetes mellitus type 1. Dit is een heel ander ziektebeeld dan diabetes type 2!
• Multiple Sclerose. Hierbij wordt de beschermende, isolerende laag rond de uitlopers van zenuwcellen afgebroken.
• De ziekte van Crohn is niet ‘zo maar’ een darmziekte: het berust ook op een aanval van het lichaam tegen de eigen cellen.
• Ditzelfde geldt voor colitis ulcerosa.
• Antistoffen aanmaken tegen het eigen schildklierweefsel zorgt voor ziekte van Hashimoto.
• Alopecia (areata of totalis) geeft haaruitval waardoor er kale plekken op het hoofd ontstaan of het haar over het hele lichaam kan uitvallen.
• Ook psoriasis, een huidaandoening met dikke plakkaten huidschilfers, is een auto-immuunziekte.
• Coeliakie (‘glutenallergie’) wordt ook onder de auto-immuunziekten gerekend.

Bij wie komen (vaker) auto-immuunziekten voor?

Als we kijken welke mensen een auto-immuunziekte ontwikkelen, zijn er enkele groepen bij wie dit soort aandoeningen vaker voorkomen:

1. Volwassenen hebben er vaker last van dan kinderen en ouderen.
2. Er lijkt een erfelijke component te zijn bij het voorkomen van auto-immuunziektes. Hierbij is het wel van belang te bedenken dat het vaak gaat om een overerving van leefstijl. In sommige gevallen gaat het wel echt om een genetisch defect.
3. Vrouwen hebben vaker een auto-immuunziekte dan mannen. Hierbij speelt stress een belangrijke rol. Vrouwen hebben in het algemeen meer stress en gaan er anders mee om. Omdat stress een grote (negatieve) invloed op het immuunsysteem heeft, is het niet zo vreemd dat dit ook kan leiden tot auto-immuunziekten.

Hoe weet je of je een auto-immuunziekte hebt?

Het is niet altijd makkelijk om een auto-immuunziekte te herkennen. Als je bij de (huis)arts komt, zullen soms de verschijnselen, samen met de anamnese (het vraaggesprek met de arts), wel duidelijk in de richting van een bepaalde auto-immuunziekte wijzen. Je mag daarbij denken aan diabetes type 1, reumatoïde artritis of psoriasis. Daarbij kan bloedonderzoek (en bij darmklachten ook ontlasting onderzoek) dit vermoeden ondersteunen en bevestigen. Het onderzoek richt zich op de aanwezigheid van bepaalde antistoffen, ontstekingswaarden en een algeheel bloedbeeld. Dit soort onderzoeken kan soms 100% zekerheid opleveren maar helaas zijn nog niet van alle auto-immuunziekten de zgn. markers of antistoffen bekend.

Kun je ook vage klachten hebben bij een auto-immuunziekte?

Soms treedt een auto-immuunziekte acuut op en zijn de verschijnselen duidelijk. Maar vaker heb je last van heel algemene klachten die niet direct doen denken aan een auto-immuunziekte. Dat zijn klachten als spierpijn, opgeblazen gevoel, reflux, misselijkheid, huiduitslag, jeuk, droge ogen, somberheid, slapeloosheid, duizeligheid en vermoeidheid. Het is belangrijk om naar dit soort vage klachten te luisteren! Heb je langdurig last van dit soort onverklaarbare klachten, maak dan een afspraak met je huisarts en bereid je voor op vragen als:

• Wat zijn precies je klachten?
• Wanneer heb je er last van?
• Wat maakt het erger? Wat helpt?
• Hoe lang heb je het al?
• Hoe is de ontwikkeling geweest?
• Komen er auto-immuunziekten in de familie voor?

Wat zijn de oorzaken van auto-immuunziekten?

Heel vaak is de precieze oorzaak van een auto-immuunziekte onbekend. Meestal is het een samenspel van veel factoren. Soms speelt er een familiaire of erfelijke component mee. Vaak is het een combinatie van verschillende omgevingsfactoren, mede onder invloed van stress. Er zijn wel een aantal achterliggende, uitlokkende factoren, zoals:

1. Virusinfecties.
2. Infecties door bacteriën.
3. Bijwerking van medicijnen of reactie op medicatie.
4. Hormonale disbalans.
5. Toxines (gifstoffen) uit o.a. verzorgingsproducten, schoonmaakmiddelen en verpakkingsmaterialen die ontstekingen veroorzaken.
6. Omgevingsvervuiling. Ook dit zorgt voor giftige stoffen die leiden tot ontstekingen.
7. Ook voeding speelt een rol. Daar kom ik hieronder op terug.

Qua voeding gaat het om de volgende aspecten:

• Wat je eet en hoe je het eet. Goed kauwen is erg belangrijk voor de spijsvertering en daarmee voor de gezondheid van de darmen. Als er grote brokken voedsel in het spijsverteringskanaal komen, kan dit leiden tot beschadiging van de darmwand. Dit kan uiteindelijk zorgen voor het vrijkomen van giftige stoffen in de bloedbaan.
• Hoe vreemd het ook klinkt: een slecht gebit kan tot veel klachten leiden. Als het tandvlees niet in goede conditie is, kunnen allerlei ziekteverwekkers makkelijk het lichaam binnendringen en overal ontstekingen veroorzaken. Dit wordt vaak onderschat! Je kunt de conditie van je tandvlees testen door een tandenstoker tussen tanden en kiezen heen en weer te bewegen. Als het gaat bloeden, is dit een teken dat je tandvlees echt aandacht nodig heeft.
• Het eten van voeding met teveel omega 6 vetten zorgt voor laaggradige ontstekingen.
• Het eten van granen met gluten kan een rol spelen bij het ontstaan van o.a. reuma, alopecia, en tandvleesontstekingen.
• Gebruik van teveel suikers.
• Gebrek aan antioxidanten, vitamines en mineralen. Dit zijn allemaal stoffen die meehelpen in de bescherming tegen (laaggradige) ontstekingen.
• Gefrituurde voeding en voeding die op hoge temperatuur gebakken is. Hierbij ontstaan de zgn. AGE’s (Advanced Glycemic Endproducts), die leiden tot laaggradige ontstekingen.
• Serieuze problemen ontstaan er wanneer je darmslijmvlies ontstoken of beschadigd raakt. Net als bij je fietsband zullen er dan ‘gaatjes’ in je darmwand komen. Dit leidt tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de darm. Daardoor kunnen allerlei afvalstoffen en voor het lichaam giftige stoffen in de bloedbaan en uiteindelijk in alle weefsels  terechtkomen. Het lichaam herkent die stoffen als gevaarlijk en reageert daarop met een ontstekingsreactie.

Wat is de relatie tussen gifstoffen, darmproblemen, ontstekingen en auto-immuunziekten?

Al een paar keer heb ik gifstoffen, (laaggradige) ontstekingen en de darmen benoemd. Het zou wel eens kunnen zijn dat in dat samenspel dé oorzaak van auto-immuunziekten ligt. Als er onverteerde voeding en afvalstoffen vanuit de darm naar het bloed lekken, gaat het immuunsysteem hard werken om die indringers kwijt te raken. Samen met gifstoffen van buitenaf zorgt dat voor overbelasting van je immuunsysteem. Soms worden gifstoffen eerst opgeslagen in collageenrijk weefsel, omdat het daar minder schade doet. Op een later moment kan de ontgifting dan alsnog plaatsvinden. Vergiftigde cellen worden vervangen door nieuwe cellen. Om de oude cellen af te voeren, gebruikt het lichaam een ontstekingsreactie. Bij een auto-immuunreactie blijft die ontsteking als opruimingsreactie steeds maar doorgaan of komt het steeds terug.

Wat is de prognose van een Auto-immuunziekte?

Gelukkig is een auto-immuunziekte in het overgrote deel van de gevallen niet dodelijk. Vaak is het wel hardnekkig, langdurig of komt het steeds terug. Denk maar aan psoriasis of reumatoïde artritis en de ziekte van Crohn. Een situatie zoals bij de shorttrackster Linda van Ruijven, die aan een auto-immuunziekte overleed, is zeldzaam. Wel kunnen auto-immuunziekten veel ellende veroorzaken, mede door complicaties (bijvoorbeeld het uitvallen van organen).

Welke medische behandelingen zijn mogelijk?

Als we naar behandelingen kijken, hangt het ervan af welk orgaan of lichaamsdeel betrokken is. Meestal is de behandeling slepend en langdurig. Helaas bestaat behandeling in de medische wereld vaak alleen uit symptoombestrijding, hoe fijn het ook is als je klachten onder controle zijn! In het algemeen zijn de volgende behandelingen mogelijk:

• Bij een gebrek aan hormonen, zal de arts die voorschrijven, zoals bij diabetes type 1, Hashimoto en Addison.
• Bij een huidaandoening als psoriasis zal je veelal zalven en/of lichttherapie krijgen.
• Vaak zal de arts medicijnen voorschrijven die het immuunsysteem onderdrukken. Dit zijn meestal nogal agressieve medicijnen die op kortere of langere termijn ernstige bijwerkingen kunnen hebben, zoals nierfalen, diabetes type 2 en botontkalking. Een ander nadeel van het langdurig gebruik van dit soort medicatie is dat het immuunsysteem op andere plekken minder goed gaat werken. Het is dus hoog tijd dat we aandacht geven aan het behandelen van auto-immuunziekten door de oorzaken en uitlokkende factoren weg te nemen of te verminderen!

Hoe kun je auto-immuunziekten behandelen vanuit de oorzaak?

Er zijn veel aspecten waar je zelf invloed op hebt in het voorkomen van een auto-immuunziekte. Ook kunnen deze factoren eraan bijdragen dat je er minder last van hebt of zelfs geneest. Het gaat daarbij om leefstijl en voeding. Eerst noem ik wat leefstijlaspecten.

1. Veel bewegen. Beweging speelt een belangrijke rol in het ondersteunen van je immuunsysteem. Er is altijd wel iets mogelijk in beweging. Je hoeft niet uren achter elkaar te sporten!
2. Niet roken, omdat dit voor een overmaat van gifstoffen zorgt en een slechte invloed heeft op je bloedvaten.
3. Zorg voor een goede hygiëne om infecties te voorkomen. Overdrijf niet want enige blootstelling aan bacteriën houdt je immuunsysteem alert.
4. Zorg voor voldoende nachtrust. Goed slapen zorgt voor herstel van lichaam en geest zodat alle processen goed blijven verlopen.
5. Reduceer stress en/of leer er beter mee omgaan. Stress is funest voor het immuunsysteem en zorgt voor meer ontstekingen!

Wat kun je doen met voeding in het kader van auto-immuunziektes?

Bij auto-immuunziektes gaat het om voeding die enerzijds zorgt voor zo weinig mogelijk belasting van het lichaam door gifstoffen en anderzijds voeding die helpt om het lichaam op te bouwen en te onderhouden. Denk daarbij in ieder geval aan de volgende aandachtspunten:

1. Gebruik geen alcohol. Uiteraard ben jij baas over je eigen lijf. Informatie kan je helpen om passende keuzes te maken. Alcohol is een gifstof voor je lichaam.
2. Eet glutenvrij maar loop het schap met glutenvrije kant-en-klaar producten voorbij. Die producten zitten vaak vol met suikers en andere ongezonde toevoegingen.
3. Neem gezonde vetten (olijfolie, roomboter, kokosolie, MCT-olie) en mijd industriële (trans)vetten en bewerkte olie zoals zonnebloemolie.
4. Zorg voor een stabiele bloedsuikerspiegel omdat hoge en schommelende bloedsuikerwaarden zorgen voor meer ontstekingen.
5. Eet voldoende eiwitten. Je lichaam heeft aminozuren nodig om collageen (bindweefsel) in je hele lichaam op te bouwen en te onderhouden en indien nodig te repareren.
6. Zorg voor voldoende vitamines en mineralen. Tekorten aan vitamine D3 en zink hebben vaak een relatie met auto-immuunziekten. Vraag een orthomoleculair therapeut om advies; ga hierin niet zelf dokteren!

Wat is het Auto-Immuun Protocol?

Door een aantal voedingsdeskundigen is een tijdje geleden het zgn. Auto-Immuun Protocol (AIP) samengesteld. Dit is een heel streng eliminatie-provocatie dieet. Eerst moet je daarin alle voedingsmiddelen die mogelijk een ontstekingsreactie veroorzaken weglaten (eliminatie), waarna je stap voor stap weer producten toe gaat voegen (provocatie). De voeding die je moet vermijden bestaat uit (pseudo)granen, melk en melkproducten, nachtschades, eieren, noten en zaden, koffie, chocolade, e-nummers. In verschillende stappen ga je daarna een aantal van deze producten weer toevoegen. Het is best een klus om dit allemaal te doen volgens het protocol en het op de juiste manier te interpreteren. Gelukkig kan het ook eenvoudiger…

Wat kan de Eetlijn Methode betekenen bij auto-immuunziekten?

Als auto-immuunziekten eigenlijk een doorgeschoten reactie is van het opruimen van gifstoffen, is het van groot belang om het lichaam te ondersteunen in het zelfhelend vermogen. Dat is bij uitstek wat De EetLijn Methode doet. Deze methode bestaat uit voeding die glutenvrij, suikervrij, lactose-arm, koolhydraatbewust en vrij van schadelijke e-nummers is. Daarnaast ondersteunt de EetLijn Methode de darmen, het immuunsysteem en stimuleert door deze en andere voedings- en leefstijladviezen het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Heel veel cliënten zijn er fitter en energieker door geworden. Ook auto-immuun problemen kunnen erdoor afnemen, zodat je je medicatie kunt afbouwen.

Auto-immuunziekten kunnen veel ellende veroorzaken, maar er is dus gelukkig vaak veel meer aan te doen dan je denkt!

Wil je meer weten over de EetLijn Methode die ondersteunend en zelfs genezend kan werken bij auto-immuniteit? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
Wil je meer lezen over het immuunsysteem? https://www.deeetlijn.nl/het-immuunsysteem-super-belangrijk-om-af-en-toe-een-flinke-boost-te-geven/
Wil je meer lezen over psoriasis? https://www.deeetlijn.nl/psoriasis-en-10-tips-die-kunnen-bijdragen-aan-verbetering/
Wil je meer lezen over de ziekte van Crohn? https://www.deeetlijn.nl/de-ziekte-van-crohn-veel-mensen-hebben-daarmee-te-kampen-en-de-oplossing-is-lang-niet-altijd-even-eenvoudig/
Wil je meer lezen over een hyper permeabele darm? https://www.deeetlijn.nl/een-lekkende-darm-leaky-gut-vervelende-kwaal-gelukkig-zijn-er-oplossingen