De tong is een klein, maar heel belangrijk stukje van ons lichaam met heel veel functies. Wist je dat je aan de tong een groot deel van je gezondheid kunt aflezen? In dit blog ga ik dieper in op alle ins en outs van de tong en ik geef je praktische tips voor meer smaak.
Wat is de tong en hoe is hij opgebouwd?
De tong is een ‘rode lap’ in de mond. Het is een lange spier van 8 – 10 cm lang. Het is de enige spier die je los van het skelet kunt gebruiken. De tong is met de rest van het lichaam verbonden via o.a. de tongriem, de onderkaak en het tongbeen. Hij bestaat uit 8 deelspieren. Dat maakt dat hij de meest flexibele spier van het lichaam is. Je kunt er letterlijk alle kanten mee uit: je kunt hem plat maken, rollen en dik maken. Onder de tong bevinden zich de uitgangen van een aantal speekselklieren, die o.a. bijdragen aan de eerste fase van de spijsvertering. We kennen de tong vooral als het smaakzintuig, maar hij heeft veel meer functies. En om te kunnen proeven is er meer nodig dan alleen de tong. Daarover vertel ik hieronder meer.
Welke taken heeft de tong?
De tong is er niet alleen om te kunnen proeven. Hij heeft veel meer taken. Ik noem de belangrijkste hieronder. Daar zitten vast aspecten bij waar je niet altijd bij stilstaat.
- Met je tong kun je de structuur van je eten aftasten. Zo merk je de verschillende texturen in het eten op: zacht, hard, knapperig, ruw, enz.
- Bij het eten en drinken gebruik je je tong om het voedsel goed in de mond te verdelen en het speeksel erdoor te vermengen. Dit is al de eerste fase van de spijsvertering.
- Je hebt de tong nodig om het eten door te kunnen slikken.
- Je kunt je lippen ermee aflikken.
- Ook kun je je tong gebruiken om je tanden schoon te maken. Na het eten van iets zuurs kun je beter niet meteen tandenpoetsen, want dan beschadig je het tandglazuur. Wel kun je met je tong je tanden ‘aflikken’.
- De tong is nodig om te kunnen zoenen, tongzoenen wel te verstaan 😄.
- Met de tong kun je proeven. Smaak zit best ingewikkeld in elkaar. Eerder werd gedacht dat je met bepaalde gebieden van de tong bepaalde smaken kon waarnemen, maar dat blijkt toch genuanceerder te liggen. Met de hele tong kun je alle smaken proeven. Wel zijn er specialisaties in bepaalde gebieden. Bovendien zitten er ook smaakpapillen op andere plekken, zoals op het verhemelte, het bovenste gedeelte van slokdarm en de strotklep.
- Je hebt de tong nodig om te kunnen praten.
- De tong draagt bij aan het genieten van je eten.
- Door proeven en ruiken kunnen we gevaar signaleren, zoals bedorven voedsel en gaslucht.
Kun je leven zonder tong?
Ook al zijn deze functies heel belangrijk, is het mogelijk om te leven zonder tong. Het is dus niet levensbedreigend wanneer je (een deel van) de tong mist. Maar leuk is het allerminst. Je zou niet meer kunnen praten, nauwelijks nog kunnen proeven, je lippen niet meer af kunnen likken enz. enz. Allemaal van die dagelijkse en vanzelfsprekende dingen zouden gewoon voorbij zijn.
Hoe proeven we?
We denken vaak dat we proeven met de tong. Strikt genomen klopt dat niet: we proeven met onze hersenen. Op de tong (en dus ook op die andere plekken) zitten smaakpapillen. Dat zijn er duizenden! Die smaakpapillen hebben hele kleine knopjes, de smaakknopjes. Daarin zitten smaakcellen. Als daar voedsel op komt, gaat er een prikkel naar de hersenen die de smaak identificeert. Zo bepalen je hersenen ook of je iets lekker vindt of niet. Naast smaak zijn er smaakknopjes die temperatuur kunnen waarnemen. Midden op de tong zitten geen smaakpapillen.
De geur is ook een belangrijke factor bij het waarnemen van smaak. Dat merk je als je verkouden bent: dan proef je opeens minder of niet. Je kunt dat eens uittesten door een paar druppels citroenolie in een glas water te doen. Knijp dan je neus dicht en drink het op. Je proeft dan… niets!
Welke smaken zijn er?
We kunnen allerlei smaken onderscheiden. Globaal gaat het dan om zoet, zout, bitter en zuur. Inmiddels kennen we ook nog de 5e smaak, umami (het Japanse woord voor hartig). Er is nu zelfs sprake van dat de tong een 6e smaak kan onderscheiden, namelijk vet. Hier wordt nog meer onderzoek naar gedaan.
Hoe verloopt de ontwikkeling van smaak?
De smaak maakt gedurende een mensenleven een ontwikkeling door. Een foetus van 12 weken heeft al smaakpapillen. Het is interessant om te weten dat het vruchtwater gaat smaken naar wat de moeder eet. Als de moeder veel verschillende smaken eet, raakt de foetus daar al aan gewend en kan al bepaalde voorkeuren ontwikkelen. Soms heeft dat later gevolgen: als de moeder bepaalde dingen vaak eet, of juist niet eet, kan dat zorgen voor af- of voorkeuren bij het kind.
Een baby proeft met álle zintuigen, zelfs met het gehoor. Dit heeft ermee te maken dat het geluid van kauwen harde prikkels geeft voor baby’s, waardoor ze schrikken. Baby’s lusten vaak minder. Enerzijds komt dit doordat ze nog veel smaken moeten leren (her)kennen, anderzijds doordat ze veel gevoeliger zijn voor allerlei prikkels. Dan vormen sommige uitgesproken smaken prikkels die veel te hard binnenkomen, met als gevolg dat de baby bepaald voedsel weigert.
Naarmate je ouder wordt, kan je smaak minder worden. Er zijn dan minder smaakpapillen. Soms kun je dan pittiger eten beter kunt verdragen of ook meer producten gaat lusten.
Welke factoren kunnen de smaak beïnvloeden?
Ook andere factoren hebben invloed op de smaak: chemotherapie, de ziekte van Alzheimer, diabetes, schildklieraandoeningen, kwetsuren aan de tong door het branden aan heet voedsel en roken. Ook een tekort aan zink kan ervoor zorgen dat de smaak wegvalt. Dit is extra bekend geworden bij mensen die corona gehad hebben. Het is dan wel de discussie of een tekort aan zink gevolg is van corona, of juist de oorzaak van meer vatbaarheid voor ziekte, of dat corona meer behoefte aan zink veroorzaakt. Overigens heeft zink nog veel meer functies: het is een antioxidant, goed voor de huid, botten en heeft mede een antidepressieve werking. Je kunt het door je voeding binnenkrijgen, maar wat extra door een supplement. Het zit ook in de Dubbel M van De Eetlijn en er zijn aparte zink-sticks verkrijgbaar.
Welke afwijkingen aan de tong zijn er?
Je tong kan veel vertellen over je gezondheid. Het is niet voor niets dat je, wanneer je bij een arts komt, soms je tong uit moet steken. Deze vlieger gaat echter niet altijd op want je kunt ook iets onder de leden hebben terwijl er aan de tong niets te zien is. Normaal gesproken is de tong roze van kleur, zit er een dun wit laagje op, is hij vochtig en kan soepel bewegen.
Afwijkingen kunnen wijzen op vitamine (o.a. B12) tekort, infecties, lymfklierafwijkingen, zweertjes, uitdroging, slechte mondhygiëne, schimmelinfecties, ziekten zoals diabetes, schildklieraandoeningen en auto-immuunziekten. Ook kunnen sommige medicijnen afwijkingen aan de tong veroorzaken. Het is dus belangrijk genoeg om je tong in de gaten te houden. Steek af en toe eens je tong tegen jezelf uit 😉! De belangrijkste afwijkingen aan de tong zijn:
- Aardbeientong
- Aften
- Bleke tong
- Branderige tong
- Gladde tong
- Haartong
- Leukoplakie (witte aanslag op de tong)
- Landkaarttong
- Scheurtjestong
- Spruw
- Tintelende tong
- Tongkanker
Welke smaakstoornissen zijn er?
De smaak kan op verschillende manieren niet goed functioneren. We spreken dan van een smaakstoornis. De volgende smaakstoornissen komen het meeste voor:
1. Hypogeusie: Je kunt minder proeven. Het gaat dan om minder sterke smaken en minder variatie. Dit komt veel voor bij ouderen.
2. Ageusie: Je kunt niks proeven. Bij zinktekort (of corona) kan er sprake zijn van ageusie.
3. Dysgeusie: Je ervaart smaken anders. Het kan zijn dat sterker smaakt of bitter, of je hebt een metaalsmaak in je mond. Bij bepaalde sterke afkeuren die vrouwen tijdens de zwangerschap kunnen ervaren is ook sprake van dysgeusie.
Tips bij smaakstoornissen
Als je last hebt van moeite met smaak, of als je je smaak verder wilt ontwikkelen, heb ik een heleboel tips voor je!
- Als de oorzaak ligt in (laaggradige) ontstekingen in het lichaam kun je heel goed De Eetlijn Methode gebruiken om dit op te lossen.
- Stop met roken, omdat roken vaak een slechte adem en verminderde smaak veroorzaakt.
- Als er ziekte is, zet dan voeding als medicijn in. In andere blogs op deze site vind je veel informatie over het inzetten van voeding bij allerlei aandoeningen.
- Wees voorzichtig met dagelijks gebruik van (zware) parfum.
- Vermijd heet drinken en voedsel, omdat dit beschadigingen op de tong kan geven.
- Veel drinken.
- Stimuleer de speekselafgifte als het nodig is met suikervrije kauwgom. Pas hiermee wel op, want vaak zorgt dit toch voor insuline-afgifte. Een alternatief is het sabbelen op een steentje of kersenpit, waarbij je uiteraard moet oppassen dat je je er niet in verslikt.
- Stimuleer je smaak door goed te kauwen. Hoe meer speeksel, hoe beter de eerste vertering gaat!
- Zorg voor een goede mondverzorging: tanden poetsen en de tong schrapen.
- Gebruik kruiden die je lekker vindt. Dit stimuleert de smaakbeleving.
- Als je minder eetlust hebt doordat je minder smaak hebt, kun je kleinere porties nemen.
- Zorg voor kleur op je bord. Dit stimuleert de zin om te eten en te verschillende smaken te onderscheiden.
- Zorg dat niet elke hap hetzelfde is door verschillende texturen in één maaltijd te verwerken. Zo kun je een stamppot garneren met noten en/of zaden, of een stukje kip of vis erbij eten.
Heb jij ook nóg meer verwondering gekregen voor wat we allemaal kunnen doen met onze tong? Als je nog meer wilt weten over de tong en allerlei organen en de functies daarvan, abonneer je dan op mijn 365 dagen online inspiratieprogramma https://shop.deeetlijn.nl/365-dagen-gezonder-van-lijf-en-leden/ Het kan nog net, uiterlijk zondag 5 juni a.s. om 00.00 uur, voordat de deuren weer dicht gaan! Een jaar lang elke dag een mail van Nettie, met diepgaande, waardevolle informatie over voeding en gezondheid, praktische tips, recepten… Doe er je voordeel mee. Nu nog met een geweldige korting!
Wil je meer lezen over zink? https://www.deeetlijn.nl/zink-een-onmisbaar-spoorelement-met-vele-voordelen/
Heb je belangstelling voor zink als supplement of de Dubbel M? https://shop.deeetlijn.nl/product/zink-sticks/
https://shop.deeetlijn.nl/product/de-eetlijn-dubbel-m-multivitamines-en-multimineralen
