Diarree, obstipatie, vreemde kleuren en geuren, kortom, een ontlasting die niet pluis is en niet weten waar je aan toe bent met je stoelgang… Is dat wat jou vaak overkomt? Dan ben je zeker niet de enige. Ontdek in dit blog wat je zelf kunt doen om daar verbetering in te brengen! Je krijgt veel tips om vanaf vandaag al toe te passen.
Wat is ontlasting?
Heb je er wel eens bij stil gestaan wat ontlasting eigenlijk is? Het is meer dan alleen de restanten van onze voeding, al leveren die wel een belangrijke bijdrage. Ontlasting bestaat naast onverteerbare voedselresten uit vocht, galvloeistof, enzymen en andere stoffen die het lichaam afscheidt in het hele voedselverteringsproces t.w. vezels, dode lichaamscellen, dode en levende bacteriën uit de darmen, vet, zout, slijm en sommige eiwitten. De samenstelling is vooral afhankelijk van de voeding die je eet. Daarnaast hebben ook beweging, de hormonale balans, het microbioom en de werking van de darm invloed op hoe je ontlastingspatroon eruit ziet.
Wat is het belang van gezonde ontlasting?
Als je kijkt naar de factoren die je ontlastingspatroon beïnvloeden, begrijp je misschien al dat je ontlasting, en het patroon daarvan, alles te maken heeft met je algehele gezondheid. De darmen zijn zelfs het hart van je gezondheid. Als je darmen niet goed werken, kunnen alle voedingsstoffen niet goed worden opgenomen en zal je gezondheid ergens gaan haperen. Het tegenovergestelde is ook waar: gezonde darmen dragen bij aan een algehele goede gezondheid. Als je moeite ervaart bij je stoelgang zegt dit vrijwel altijd iets over de werking van je darmen en/of je gezondheid.
Wat is de Bristol Stool chart?
Je kent misschien wel de Bristol stool chart: de ‘stoelgangkaart’. Daarop zie je allerlei vormen die de ontlasting kan hebben, zoals dik, dun, brijig of keuteltjes. De indeling is als volgt:
- Ontlasting is in verschillende harde brokjes, vergelijkbaar met nootjes/ keutels. Type 1 heeft het langst in de darmen gezeten en het is vaak moeilijk om dit uit te scheiden. Het is zeker dat je aan constipatie lijdt, uitdroging en vol zit met gifstoffen. Dit is de meest voorkomende ontlasting bij mensen met een ongezonde levensstijl.
- Deze ontlasting lijkt op “worstjes,” maar is ook erg brokkelig. Type 2 geeft aan dat je obstipatie hebt en uitgedroogd bent.
- Dit valt onder normale, gezonde ontlasting. Het lijkt op “worstjes” maar heeft ook scheurtjes in de oppervlakte.
- Ook dit is normale, gezonde ontlasting. Het is meestal zacht en glad, en komt in de vorm van een slangetje.
- Deze categorie ontlasting vormt zachte brokjes met duidelijk zichtbare randen, die makkelijk door het verteringskanaal gaan. Type 5 wordt gezien als zachte diarree en is ook een mogelijk een teken van een darmprobleem.
- De ontlasting ziet eruit als luchtige stukjes met rauwe randen. Dit valt onder de noemer diarree.
- Dit soort ontlasting is het meest vloeibaar en bevat geen vaste stukjes. Het is snel door de darmen heen gegaan.
Wat zijn de kenmerken van gezonde ontlasting?
Behalve de consistentie, zoals omschreven op de Bristol Stool Chart, is er meer van belang:
- De geur: gezonde ontlasting ruikt wel, maar stinkt niet echt, ook al ervaren we dit meestal niet als een prettige geur. Maar als je ontlasting een heel sterke, weerzinwekkende stank verspreidt, is het niet helemaal in de haak. Er is dan meestal iets aan de hand met de darmwerking en spijsvertering of je algehele gezondheid. Die stank is vaak een heel specifieke geur die je niet snel vergeet als je het eenmaal geroken hebt. Afwijkende geuren kunnen zijn:
– Rotte eieren of ammoniak lucht. Door een rottingsproces komen gassen vrij: zwavel en stikstof. Bij dit soort luchtjes is de kans groot dat er iets niet goed gaat in de vertering van eiwitten. Ook kan dit voorkomen als je (te) veel dierlijke eiwitten (vlees) eet. De eiwitten worden dan niet allemaal verteerd. In de dikke darm doen de darmbacteriën zich er tegoed aan, met als (letterlijk) stand voor dank tot gevolg.
– Zurige ontlasting ontstaat door gisting en moeite met de vertering van koolhydraten. Het kan ook te maken hebben met een lactose- of glutenintolerantie. Je ontlasting kan dan heel zuur en prikkelend ruiken.
– Een heftige geur duidt vaak op de aanwezigheid van parasieten of bacteriën die niet in de darm thuishoren.
– Houd er rekening mee dat ook sommige medicijnen de geur van je ontlasting kunnen beïnvloeden. - De kleur: gezonde ontlasting kan wat verschillen, maar is in de basis bruin. Zeg maar de kleur van Bastogne koeken. Afwijkende kleuren kunnen zijn:
– Bruin met wit: vaak heeft dit te maken met onvolledig verteerde voeding of wormpjes.
– Groen: bepaalde groente, zoals spinazie, kan een groene kleur aan je ontlasting. Dat is natuurlijk onschuldig. Maar, minder onschuldig, kan het ook een teken zijn dat er meer gal dan normaal gesproken wordt geproduceerd. Dat kan zijn oorzaak hebben in een probleem met de galblaas of lever, zoals ontstekingen.
– Geel. Vaak is de ontlasting dan ook dun. Het kan erop wijzen dat er parasieten in je darm actief zijn. Daardoor is er een versnelde passage van de voeding door de darmen. De voedselbrij kan niet ingedikt worden en er is zodoende een verminderde opname van voedingsstoffen. Ook overmatig alcoholgebruik kan zorgen voor gelige ontlasting.
– Zwart. De ontlasting is dan glanzend als teer en erg plakkerig. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Vaak heeft het te maken met verstopping. Als mensen starten met De EetLijn komt het ook wel eens voor. Door het gezonde voedingspatroon, de supplementen en o.a. het water-zoutprotocol worden de oude voedselresten die tussen de darmvlokken zitten als het ware los geborsteld. Dat zorgt dan voor tijdelijke verstopping en meer geur aan de ontlasting. In dat geval heeft het uiteraard een onschuldige oorzaak. Een andere onschuldige oorzaak van zwarte ontlasting is het gebruik van ijzertabletten. Zwarte ontlasting kan echter ook de oorzaak hebben in oud bloed door een interne bloeding hoger uit het maag-darmkanaal. Deze zwarte ontlasting heet melaena en heeft een doordringende, metaalachtige geur. Als je die eenmaal geroken hebt, vergeet je het nooit meer! Wanneer je zwarte ontlasting hebt die niet zijn aanleiding kan hebben in de genoemde onschuldige oorzaken, raadpleeg dan je huisarts.
– Wit tot grijzig, stopverfkleur. Dit kan wijzen op problemen met alvleesklier, gal of lever. Bilirubine, wat een bruinachtige kleur heeft, kan dan niet vanuit lever in de darm komen. Als dit langer aanhoudt, is het ook tijd om je huisarts te bezoeken. Grijze ontlasting kan ook wijzen op een tekort aan het vet verterende enzym lipase, of teveel vet eten.
– Rood. Dat klinkt alarmerend, maar het hoeft niet meteen reden tot schrik te zijn. Als je bietjes gegeten hebt, kleurt je ontlasting vaak rood. Ook kan er vers, rood bloed op de ontlasting liggen. Meestal is een aambei of scheurtje bij de anus daar de oorzaak van. Bloed in de ontlasting is wel reden tot zorg. Als dit langer dan 2 weken bestaat, samen met vermagering, vermoeidheid en gebrek aan eetlust, is dit echt reden om naar de huisarts te gaan. Dit geldt ook als je langere tijd stinkende ontlasting hebt met diarree, een opgeblazen gevoel en/of extreem veel windjes. Ook als je lang last hebt van darmkrampen, overgeven, koorts of buikpijn is het tijd om een arts te raadplegen. Sowieso is een onbegrepen veranderd ontlastingspatroon (bijvoorbeeld vaker, minder vaak, of andere kleur, geur of consistentie) een reden om je huisarts te raadplegen.
– Veel slijm bij de ontlasting kan wijzen op teveel suiker, zuivel of witmeelproducten eten.
Hoe vaak is het normaal om ontlasting te hebben?
Eén tot twee keer per dag een ‘davidoff’ is normaal. Daarvoor moet je niet teveel moeite moeten doen. Ook heb je er weinig toiletpapier bij nodig. Sommige mensen hebben direct na het eten de aandrang om naar toilet te gaan. Dit gaat niet over de voeding die je zojuist gegeten hebt, want het eten blijft 24-48 uur in je lichaam, afhankelijk van wat je gegeten hebt. Het heeft de maken met de zgn. gastrocolische reflex. Dit is een reactie van je darmen onder invloed van o.a. hormonen op het binnenkomen van voeding in het lichaam. Zodoende krijgen je darmen als het ware een seintje om plaats daarvoor te maken. Ze gaan bewegen. Soms kun je dat ook daadwerkelijk voelen. Overigens kan die gastrocolische reflex meteen na het eten optreden, maar het kan ook een paar uur duren. Een bekend moment is ook vroeg in de ochtend. Sommige mensen ‘missen’ dat moment doordat ze pas later wakker worden. Als je na elke maaltijd naar het toilet moet, kan dat heel vervelend zijn. Het kan ‘normaal’ voor jou zijn, maar het kan ook bepaalde oorzaken hebben, zoals:
- Voedselintoleranties of allergieën (bv zuivel, tarwe, gluten)
- (Veel) teveel eten
- Darmaandoeningen als de ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa
- Prikkelbare darm (daarover ontdek je meer lezen in dit blog: https://www.deeetlijn.nl/prikkelbare-darmen-wat-kun-je-er-tegen-doen/)
- Stress
- Té veel vet eten
- Veel koud drinken bij of vlak na de maaltijd
Hoe kun je met voeding en leefstijl zorgen voor gezonde ontlasting?
Het is van groot belang om goed voor je darmen te zorgen. Dat is de basis van de EetLijn Methode. Vanaf dag 1 werken we aan het herstellen van de darmen. Het is zó mooi dat we met voeding en leefstijl onvoorstelbaar veel kunnen doen. Daar is heel veel over te zeggen. Ik noem een aantal belangrijke aspecten.
- Eet pure, onbewerkte voeding, zodat je lichaam zich niet bezig hoeft te houden met het onschadelijk maken van allerlei toegevoegde, potentieel giftige stoffen.
- Eet veel vezels, zowel de oplosbare vezels (die werken als voeding voor het darm microbioom) als de onoplosbare vezels, die zorgen voor ‘bulk’ van de ontlasting en als een soort van borstel de darmen schoon helpen te houden. Vezels zitten in groente, fruit, noten, zaden, psylliumvezels etc.
- Gebruik probiotica om de darmflora te ondersteunen. In de Eetlijn Methode is dat ook één van de pijlers. Probiotische voeding is bijvoorbeeld kefir en zuurkool. Eventueel kun je een probiotica supplement gebruiken.
- Kies voor gezonde vetten, zoals olijfolie, ghee, kokosolie, roomboter. Vermijd gefrituurde voeding. Daarbij wordt acrylamide (een zeer schadelijke stof) gevormd en vaak wordt frituur bereid met bewerkte vetten (zoals zonnebloemolie) die ontstekingen bevorderen. Niet doen dus!
- Eet glutenvrij. In dit blog kun je lezen waarom. https://www.deeetlijn.nl/glutenvrij-eten-een-onzinnige-hype-of-zinvolle-maatregel/
- Drink voldoende gedurende de hele dag. In de EetLijn Methode gebruiken we daar een schema voor.
- Vermijd suikers en een overmaat aan koolhydraten. De EetLijn Methode is ook voor je darmen koolhydraatbewust.
- Wees voorzichtig met het gebruik van koezuivel, zowel in verband met lactose als caseïne. In deze blogs kun je daar meer over lezen: https://www.deeetlijn.nl/lactose-intolerantie-wat-zijn-de-signalen-en-de-ultieme-tip-om-eraf-te-komen/ en https://www.deeetlijn.nl/caseine-waardevol-eiwit-of-bedreiging-voor-je-gezondheid-met-10-tips-voor-het-al-dan-niet-gebruiken-van-melk/
- Kauw goed en eet in rust zonder afleiding. Dit helpt bij een goede spijsvertering door een ‘voorvertering’.
- Koolzuurhoudende dranken kunnen zorgen voor darmklachten.
- Beperk het eten van dierlijke eiwitten.
- Beweeg voldoende. Een korte wandeling kan al wonderen doen: het is massage voor de darmen.
Wat kan de EetLijn Methode betekenen voor je darmen?
Ik heb de EetLijn Methode een paar keer benoemd in dit blog. Dat is niet voor niets. Want bovenstaande tips zijn absoluut belangrijk, maar vaak geven losse tips veel minder resultaat dan een persoonlijke benadering die bij jou past. Daarom biedt de EetLijn Methode persoonlijke begeleiding van een coach die samen met jou kijkt wat in jouw situatie belangrijk is. Dat is meer dan alleen een paar losse tips opvolgen. Heb je dus last van je darmen en een afwijkende ontlasting, overweeg dan de EetLijn Methode. Vele dankbare cliënten met darmklachten gingen je voor!
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl dan wordt er contact met je opgenomen.
